Album Toruński. Nasze mosty - od drewnianego do autostradowego

Przy ul. Mostowej do 25 września można oglądać wystawę o toruńskich mostach. Tych, które udało się zbudować i tych, które pozostały wyłącznie na papierze.

- Pierwszy drewniany most powstał w naszym mieście w 1500 roku, z przywileju króla Jana Olbrachta - mówi Robert Kola, współautor wystawy.

Most, mimo że niszczony, palony i znoszony przez krę, w swoim pierwotnym miejscu, czyli właśnie u wlotu ulicy Mostowej, dotrwał do lat 70. XIX wieku. Jak wyglądał pierwotnie widać wyłącznie na rycinach.

Historyk: - Właściwie składał się z dwóch mostów, ponieważ Kępa Bazarowa dzieliła go na tzw. most niemiecki i polski. Znajdował się na wielu podporach. Jedno z przęseł było ruchome, co pozwalało przepływać łodziom wyposażonym w maszty. W momencie, kiedy zbudowano most kolejowy, resztki drewnianego rozebrano, więc nie mamy po nim śladu.

Czytaj również: Album toruński. Z portu pieniądze płynęły do Torunia strumieniem

W tym roku obchodzimy 150-lecie dotarcia do Torunia pierwszej linii kolejowej (od strony Bydgoszczy). W połowie XIX wieku usilnie zastanawiano się, jak ją "przerzucić" na drugą stronę. - Jedna z koncepcji zakładała miejsce, w którym obecnie jest przeprawa drogowa, a inna, dość wczesna i prawie zapomniana proponowała, aby most kolejowy umieścić między Starym a Nowym Miastem. Tu miała być też główna stacja miasta - wyjaśnia Robert Kola.

Na wystawie można też zobaczyć m.in. pierwszy dworzec toruński z 1861 r., który istniał tylko 10 lat.

Obecny most kolejowy powstał w 1873 r i stanowił fragment linii łączącej Berlin z Prusami Wschodnimi. - Był ogromny - jak na ówczesne czasy - miał 977 m długości - wyjaśnia historyk. - Na początku posiadał jeden tor i jezdnię dla ruchu kołowego. Zdarzało się że konie, które tamtędy się poruszały, w momencie przejazdu pociągu płoszyły się, powodując niebezpieczne sytuacje. Pisała o tym prasa. Most miał też rzeźby i płaskorzeźby oraz zachowane w części wieże.

Ten most dość szybko, jeszcze przed I wojną światową, okazał się technicznie przestarzały, za słaby. - Dlatego w okresie międzywojennym wzmocniono go poprzez wstawienie trzeciego, wysokiego, dźwigara do środka - tłumaczy kierownik Instytutu. - To był majstersztyk, zwłaszcza, że most remontowano bez zamykania ruchu na moście.

W 1939 r., w ramach wojny obronnej, przeprawa kolejowa została wysadzona przez wojska polskie. Podłożono ładunki pod dwa środkowe filary, jedno przęsło spadło całkowicie, dwa tylko częściowo. Niemcy podnieśli całość w 1940 roku. Ale już pięć lat później, wycofując się z miasta wysadzili most. Odbudowano go w 1947 r. już inaczej, z dwoma równoległymi przęsłami tor.

Były jednak takie okresy w dziejach Torunia, w których nie mieliśmy stałych mostów, ponieważ naruszyły je działania wojenne lub żywioły. Wystawa prezentuje kilka przykładów przepraw tymczasowych, np. między Złotorią a Rudakiem z XVII w., czy z okresu I wojny światowej.

Nasz jedyny most drogowy to konstrukcja zaadaptowana z innego miejsca - pod Opaleniem (obecne województwo pomorskie), skąd został rozebrany i w częściach dostarczony do Torunia. Trafił tu w latach 30. XX w. Po wojennych zniszczeniach odbudowano go dopiero w 1949 r.

Robert Kola: - Tak jak współcześnie, również w poprzednich wiekach, gdy w Toruniu zamierzano budować most pojawiały się emocje. Władze miasta i środowiska opiniotwórcze spierały się gdzie miałby on powstać.

Na wystawie mamy zresztą kilka przykładów takich koncepcji z przeszłości, których nigdy nie zrealizowano - u wylotu Wielkich Garbar, w miejscu Baja Pomorskiego albo przy ul. Żeglarskiej.

Budowę drugiej przeprawy w Toruniu rozpoczęto dopiero w 2010. Będzie ona stanowiła fragment nowej Trasy Wschodniej i drogi krajowej nr 1. Po raz pierwszy przejedziemy nią w wakacje 2013 r.

Najmłodsza, autostradowa, przeprawa powstała w 1998 roku w Czerniewicach. Prace nad jej drugą nitką zmierzają ku końcowi. Zostanie ona oddana do użytku wraz północnym odcinkiem autostrady A1.

Jeżeli ktoś z Państwa posiada jakiekolwiek dokumenty lub zdjęcia dotyczące toruńskich mostów, prosimy o kontakt z Narodowym Instytutem Dziedzictwa w Toruniu pod nr 56 663 55 88 lub [email protected].

Motoryzacja do pełna! Ogłoszenia z Twojego regionu, testy, porady, informacje