Dzielnice w kratkę

     U zbiegu ulic Granicznej i Małachowskiego rozpoczęła się rozbiórka dwupiętrowej kamienicy, w charakterystyczną kratkę. Okazuje się, że budowanie domów z gotowych elementów to nie pomysł XX-wieczny. Już od średniowiecza znano ten sposób konstruowania budowli (drewniany szkielet, wypełniany cegłami lub mieszaniną gliny z trzciną, tzw. pecą) m.in. na Pomorzu.
     Przez wieki, przy każdym oblężeniu miasta, aż do 1813 roku, przedmieścia Torunia były doszczętnie palone. Po 20-30 latach podnosiły się z ruin, aż do kolejnego najazdu. W związku z tym stawiane tam domy były tanie i proste w konstrukcji. Stąd dominujący, przez wieki, w krajobrazie, toruńskich przedmieść, mur pruski, zwany prawidłowo szachulcowym.
     - W dodatku w drugiej połowie XIX wieku, w związku z rozbudową twierdzy Toruń, wycięto lasy w promieniu dwóch kilometrów od centrum - tłumaczy Lech Narębski, miejski konserwator zabytków. - I nagle na rynku pojawiło się mnóstwo drewna, którego ceny gwałtownie spadły. Było więc z czego, i w dodatku tanio, budować.
     _Wkrótce toruńskie przedmieścia pokryły się "kraciastymi" domami, szczególnie wiele było ich na Jakubskim Przedmieściu, Mokrem i Chełmińskim oraz Bydgoskim. Choć to ostatnie miało szczególny charakter. Budowane tam domy z pruskiego muru to istne cacka, bajkowe w kształcie wille, do II wojny światowej zamieszkiwane przez najbogatszych kupców i rzemieślników.
     I one przetrwały do dziś w najlepszym stanie. Część z nich została zresztą wpisana na listę zabytków. W związku z tym są chronione prawem. W zupełnie innej sytuacji są skromne domki z pruskiego muru na Jakubskim czy Chełmińskim.
     - Mają większą wartość jako element krajobrazu niż jako zabytki. Większość jest zresztą w bardzo złym stanie - przyznaje Narębski. - Staramy się je jednak chronić, ale nie zawsze jest to możliwe. W przypadku rozbiórki, czy przebudowy zabiegamy u inwestora o zachowanie charakteru budynku.
     _