W 105. rocznicę bitwy o Brzozę oddano hołd powstańcom. Zginęło ich tu 19 [zdjęcia]

Główne uroczystości rocznicowe zorganizowano przy Pomnik Powstańców Wielkopolskich w Brzozie. To ważne miejsce. Pomnik nie tylko upamiętnia stoczoną tu bitwę. To także mogiła dla dwunastu powstańców, którzy polegli w czasie walk na Wzgórzu Kozaka. W sumie zginęło ich w Brzozie lub zostało zamordowanych przez Niemców 19. Byli to żołnierze I pułku grenadierów kujawskich.

W 105. rocznicę zrywu pod monumentem w Brzozie złożono kwiaty, zapalono znicze. Rekonstruktorzy zaciągnęli wartę.

- To powstanie wybuchło, gdy podobnie jak teraz była zima. Ci którzy tu walczyli ponieśli najwyższą ofiarę. Dobrze, że czcimy to miejsce i że stanął tu pomnik. Dobrze, że udało się go odrestaurować oraz że na nowej siedzibie przedszkola, gdzie historycznie był lazaret, w którym rannym powstańcom udzielano pomocy, znajduje się pamiątkowa tablica – mówił pod pomnikiem Leszek Latosiński, sekretarz gminy Nowa Wieś Wielka.

Uroczystość poprowadził Waldemar Owczarzak, przewodniczący Rady Gminy Nowa Wieś Wielka. - Chcemy by to wydarzenie było wspominane. By młode pokolenie wiedziało, że bez tej ofiary krwi, bez tej śmierci, nie byłoby wolności.

Wśród obecnych m. in. uczniowie najstarszych klas SP w Brzozie im. Powstańców Wielkopolskich, delegacje SP w Nowej Wsi Wielkiej i przedszkola w Brzozie. Nie zabrakło organizacji społecznych i sportowych, działaczy gminnego koła Towarzystwa Pamięci Powstania Wielkopolskiego i Stowarzyszenia Bydgoscy Patrioci. Serdecznie witano także Eugeniusza Grubczyńskiego, syna powstańca wielkopolskiego.

- To dzięki bohaterskiej postawie powstańców Bydgoszcz, Brzoza i inne ziemie wróciły do macierzy – podkreślał Waldemar Owczarzak. Apelował, by nie zapominać o dowódcach powstania: Stanisławie Taczaku, Kazimierzu Grudzielskim, który dowodził Frontem Północnym czy Pawle Cymsie, dowódcy walk pod Brzozą.

Podczas rocznicowych obchodów przypomniano też niezwykłą historię pomnika w Brzozie.

Stanął on nad zbiorową mogiłą powstańców w 1923 r. czyli 101 lat temu. Monument nie przetrwał jednak II wojny światowej. Zniszczyli go Niemcy. Ale pamięć przetrwała. W roku 1945, tuż po wyzwoleniu, nad mogiłą powstańców stanął krzyż brzozowy. Przetrwał do połowy lat 60. Wtedy to na mogile postawiono obelisk z tablicą pamiątkową, na której wyryte zostały nazwiska wszystkich poległych powstańców.

Cztery lata później zawiązał się w Brzozie komitet odbudowy pomnika z roku 1923. Projekt repliki wykonano na podstawie archiwalnych fotografii, które ocalały i odkopanych fragmentów rozbitego pomnika. Zrekonstruowany monument odsłonięty został uroczyście w styczniu 2012 r.

- Przed laty prosiłem, by ulice przylegle do ul. Powstańców Wielkopolskich nosiły imię tych, którzy tutaj walczyli po to, byśmy my byli wolny. To byłby wyraz naszej pamięci. Bo ludzie, którzy tu mieszkają przekazywaliby z pokolenia na pokolenie pamięć o tych, o których my nie możemy zapomnieć, bo jeśli zapomnimy to stracimy swoją tożsamość – mówił w 105 rocznicę walk ks. Wojciech Szukalski, proboszcz parafii w Brzozie.

Uczestników obchodów zaproszono także do SP w Brzozie, gdzie posłuchać można było m. in. koncertu pieśni patriotycznych i żołnierskich. Dla młodzieży i gości śpiewał zespół „Brzozowiacy".