Kasze są w modzie! Z orkiszu, jęczmienia, prosa, owsa lub gryki [typy, właściwości, zalety]

Kasze powstają z ziarna, a przecież w ziarnie tkwi tajemnica życia - mówi Mieczysław Babalski, rolnik ekologiczny z Pokrzydowa (k. Brodnicy), który zajmuje się także produkcją kaszy i makaronów. - Święta Hildegarda radziła, by osoby osłabione nagotowały kaszy z warzywami. Zjedzenie takiej potrawy pozwala odzyskać siły.

Smaczne i zdrowe z różnych nasion

Kasze powstają z jadalnych nasion zbóż lub zbóż rzekomych. Ziarna mogą być całe lub rozdrobnione, oczyszczone i częściowo pozbawione okrywy owocowo-nasiennej. Te ziarna po oczyszczeniu mogą być polerowane, gniecione lub krojone i - jak podają autorzy broszury „Zdrowa żywność z polskich zbóż” wydanej w ramach projektu Piknik Zbożowy realizowanego przez Krajową Radę Izb Rolniczych - często są także dodatkowo poddane obróbce hydrotermicznej.

Kasze można podzielić na drobnoziarniste, średnioziarniste i gruboziarniste.

One są najpopularniejsze na naszych talerzach

Ze względu na stopień rozdrobnienia wyróżniamy:

• pęczak (całe ziarno, pozbawione łuski),
• pęczak obtaczany (całe ziarno, pozbawione łuski, obtaczane, polerowane);
• kaszę jęczmienną łamaną, zwaną też wiejską (otrzymana z oczyszczonego, pokrojonego i obłuszczonego ziarna, nie jest polerowana), może być gruba, średnia i drobna;
• kasza perłowa (łamana, poddana polerowaniu)
• kasza perłowa prażona.

Zdaniem autorów broszury „Zdrowa żywność z polskich zbóż” np. kasza jęczmienna pęczak zawiera (podobnie jak kasza gryczana) dużo błonnika, szczególnie bogatego w beta-glukany (to frakcja błonnika pokarmowego wpływająca na obniżenie cholesterolu we krwi). Zatem codzienne spożycie tej kaszy może mieć zbawienny wpływ na pracę serca i stan naczyń krwionośnych.

Kasza gryczana powstaje z obłuskanych nasion gryki zwyczajnej (to gatunek rośliny z rodziny rdestowatych).

Wyróżniamy kaszę gryczaną: nieprażoną i prażoną. Ta nieprażona ma delikatniejszy smak i jest jaśniejsza. Zawiera między innymi dużo błonnika, składników mineralnych (takich jak potas, fosfor, magnez, żelazo). Ponadto białko (12,6 proc. ) zawarte w tej kaszy ma stosunkowo wysoką wartość odżywczą. Autorzy opracowania sfinansowanego ze środków Funduszu Promocji Ziarna Zbóż i Przetworów Zbożowych, zwracają uwagę, że aby zwiększyć wartość odżywczą można spożywać kaszę gryczaną z produktami mlecznymi, jajami, grzybami lub warzywami.

Kasza jaglana powstaje z ziarna prosa (uprawianego już w epoce neolitu, zwanego polskim ryżem). Jest łatwostrawna, ma mniej błonnika niż inne kasze, polecana przy chorobach przewodu pokarmowego. Ma działanie zasadotwórcze, w związku z tym pomaga w przywróceniu równowagi kwasowo-zasadowej organizmu.

Kasza jaglana zawiera również krzem zapewniający dobry stan paznokci, skóry i wpływa korzystnie na stawy.

Kasza owsiana powstaje z ziarna owsa. Autorzy broszury o zdrowej żywności zwracają uwagę na szczególnie wartościowy skład odżywczy tej kaszy. Zawiera więcej tłuszczu i białka w stosunku do innych ziaren zbóż.

Podobnie jak kasza jęczmienna zawiera ona szczególnie dużo beta-glukanów. Zatem regularne spożywanie produktów z owsa podwyższa sprawność fizyczną człowieka i zwiększa jego odporność na trudne warunki (co zostało sprawdzone na przykładzie sportowców).

Kasza manna - drobnoziarnista otrzymywana z ziaren pszenicy. Wyróżniamy kaszę mannę oraz kaszę mannę preparowaną (tzw. błyskawiczną). Ta druga (preparowana) podlega w procesie produkcji wstępnej obróbce termicznej, dzięki czemu można ją szybko ugotować. Zawiera między innymi niewiele błonnika, minerałów i witamin, ale dużo skrobi.

Inne kasze są coraz popularniejsze

Coraz popularniejsza staje się na przykład kasza kukurydziana. Na stronie kampanii „Lubię kaszę - kasza na stół, na zdrowie, na co dzień” (www.lubiekasze.pl) wyjaśniono, że „kaszę kukurydzianą otrzymuje się z obłuszczonego i połamanego ziarna kukurydzy. Jest drobna i ma żółty kolor. Kasza kukurydziana jest popularna na całym świecie - w krajach latynoamerykańskich przyrządza się z niej placki tortilli, w Rumunii jest znana pod postacią mamałygi, a we Włoszech spożywa się ją jako polentę. W Polsce prym wiodą kukurydziane kaszki dla niemowląt oraz produkty przeznaczone dla osób chorych na celiakię”.

Popularność kaszy kukurydzianej wiąże się m.in. z tym, że nie zawiera ona pewnego organicznego związku, przez co nie wywołuje odczynów alergicznych, a osób ze zdiagnozowaną alergią przybywa także w Polsce.

Poza tym w Europie (także w naszym kraju) w ostatnich latach znacząco powiększył się areał upraw kukurydzy.

Z kolei kasza kuskus (z pszenicy durum) zyskała na popularności dzięki modzie na potrawy z różnych krańców świata, także z Afryki. W tradycji muzułmańskiej jest symbolem szczęścia i powodzenia, jednak jej popularność w Polsce przypisuje się raczej temu, że jest łatwa w przygotowaniu.

Dawne odmiany także wróciły do łask

- Coraz popularniejsza staje się również kasza orkiszowa - mówi Mieczysław Babalski. - Dzieje się tak między innymi dlatego, że przypominane są zalecenia św. Hildegardy, która bardzo doceniała te kasze.

Mieczysław Babalski twierdzi, że orkisz to „najłaskawsze” ze zbóż: -Spożycie produktów z tego ziarna, także kaszy, wpływa na prawidłowe działanie organizmu, a nawet pogodne usposobienie i radość ducha. Dzięki jedzeniu produktów z orkisza można stać się dobrym a nawet łagodnym.

Odkwaszają organizm i dają sporo siły

Jakie jeszcze kasze są jego zdaniem godne polecenia? - Kasza gryczana i jaglana - wymienia Mieczysław Babalski. - Kasza gryczana jest szczególnie polecana osobom, które mają grupę krwi „B”. Nazywana jest tatarką.

Gryka tatarka pochodzi z Azji (uprawiana jest głównie w Tybecie, Mongolii i Chinach). - Tatarzy wędrujący kiedyś po świecie mieli przy sobie kaszę gryczaną - opowiada Babalski. - Najpierw ją gotowali, potem suszyli i takim pokarmem raczyli się w drodze. To dawało im siłę i energię.

Z kolei kaszę jaglaną rolnik ekologiczny z Pokrzydowa poleca ze względu na jej właściwości. - Ona oczyszcza organizm i pomaga w odkwaszaniu - wyjaśnia.

Przygotowanie kaszy to nic trudnego

- Cieszę się, że producenci kaszy wreszcie pomyśleli o takich antytalentach kulinarnych jak ja i sprzedają kaszę także w woreczkach - żartuje młoda bydgoszczanka. - Nadal jednak nie umiem gotować kaszy sprzedawanej luzem. Jaka powinna być jej konsystencja?

W broszurce na temat zdrowej żywności wyjaśniają, że kasze gotuje się do uzyskania różnych konsystencji: na sypko, półsypko, rozklejane gęste, rozklejane rzadkie.

Konsystencja kaszy może zależeć od kilku czynników: jej rodzaju, ilości dodanej wody oraz techniki gotowania. A te sypkie i półsypkie najczęściej podaje się do drugich dań mięsnych. Chętnie jedzą je także wegetarianie, dodając do kaszy warzywa.