Chroń przyrodę za pieniądze

Unia Europejska zapłaci wam za to w ramach PROW na lata 2007 -13. Wystarczy 1 hektar użytków rolnych i pięcioletnie zobowiązanie, że będziecie działać zgodnie z planem rolno-środowiskowym.

Te pieniądze kusiły rolników już w poprzednim Planie Rozwoju Obszarów Wiejskich. W latach 2004-2006 zdecydowało się na przystąpienie do programu rolno-środo- wiskowego 72 tys. gospodarzy. Teraz chętnych z pewnością będzie więcej, bo podniesiono kwoty dotacji, z poszczególnych pakietów mogą korzystać rolnicy w całym kraju, zniesiono ograniczenia w liczbie realizowanych pakietów, wprowadzono nowe działanie - zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin rolniczych.

29 lutego 2008 r. weszło w życie rozporządzenie ministra rolnictwa w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania "Program rolno-środowiskowy" objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (Dz. U. Nr 34, poz. 200).

Program rolno-środowiskowy na lata 2007-13 podzielono na 9 pakietów, z których prawie każdy ma kilka wariantów. I tak najpopularniejszy jest pakiet 1 - rolnictwo zrównoważone. Pakiet 2 to rolnictwo ekologiczne, pakiet 3 - ekstensywne trwałe użytki zielone, pakiet 4 - ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych poza obszarami Natura 2000, pakiet 5 - ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych na obszarach Natura 2000, pakiet 6 - zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie, pakiet 7 - zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych zwierząt w rolnictwie, pakiet 8 - ochrona gleb i wód oraz pakiet 9 - strefy buforowe.

Pakiety: 1, 2, 3, 6, 7, 8 i 9 będzie można wdrażać na obszarze całego kraju, a pakiety 4 i 5 na cennych przyrodniczo użytkach zielonych (w przypadku pakietu 5 muszą to być działki rolne położone na obszarach Natura 2000).

Rolnicy, którzy co najmniej trzy lata wykonują działania rolno-środowiskowe według starych zasad, a charakter zobowiązania ich jest podobny do obecnego programu, mogą zmienić stare zasady na nowe.

Teraz mają też możliwość wdrażania w gospodarstwie dowolnej liczby pakietów (z kilkoma wyjątkami: pakietu rolnictwo ekologiczne nie można łączyć z rolnictwem zrównoważonym oraz ochroną gleb i wód i nie dopuszczono możliwości deklaracji na tej samej powierzchni pakietu ekstensywne trwałe użytki zielone oraz ochrona zagrożonych gatunków ptaków i siedlisk przyrodniczych poza obszarami Natura 2000 i na obszarach Natura 2000).

Beneficjentem pomocy może być każdy rolnik, jeżeli: został wpisany do ewidencji producentów w ARiMR, prowadzi działalność rolniczą na co najmniej 1 ha, posiada plan działalności rolno-środowiskowej, złoży wniosek o płatność do biura powiatowego ARiMR i zobowiąże się do przestrzegania wymogów programu rolno-środowiskowego przez 5 lat.

Rolnicy starający się o dotacje przede wszystkim muszą zachować trwałe użytki zielone oraz powierzchnie nieużytkowane rolniczo, tworzące ostoje dzikiej przyrody, prowadzić rejestr działalności rolno-środowiskowej zawierający wykaz wypasów zwierząt oraz działań agrotechnicznych, w tym zastosowania nawozów i pestycydów.
Do 31 grudnia br. gospodarzy będą obowiązywać normy podstawowe (takie, jakie należy spełniać, żeby otrzymywać dopłaty bezpośrednie i płatność cukrową), a nie zasady zwykłej dobrej praktyki rolniczej. Nie można, na przykład, stosować w ciągu roku dawki nawozów naturalnych zawierającej więcej niż 170 kg azotu w czystym składniku na 1 ha (chyba że wymogi dla poszczególnych pakietów określają to inaczej), nie wolno stosować nawozów niedopuszczonych do obrotu, trzeba przechowywać gnojówkę i gnojowicę w szczelnych zbiornikach, stosować nawozy mineralne i organiczne tylko w okresie od 1 marca do 30 listopada. Należy też sporządzić plan nawozowy i skrupulatnie go wykonać. Trzeba używać atestowanych opryskiwaczy, skończyć szkolenie dla osób stosujących pestycydy, prowadzić ewidencję zabiegów, stosować tylko środki dopuszczone do obrotu.
Dopiero od 1 stycznia 2009 przewiduje się stopniowe wprowadzanie standardów cross compliance.

Wnioski rolno-środowiskowe o przyznanie płatności można składać od 15 marca do 15 maja w biurach powiatowych Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (osobiście lub pocztą). Tam też, oraz na stronach www.minrol.gov.pl i www.arimr.gov.pl znajdują się druki wniosków z instrukcją ich wypełniania.
Nowe wnioski tylko nieznacznie różnią się od dokumentów, które rolnicy składali w poprzednim okresie.

Muszą być zgodne z wnioskami o dopłaty bezpośrednie (ta sama powierzchnia działek), trzeba też wykazać, że grunty, na których rolnik realizuje zobowiązanie rolno-środowiskowe będą w jego posiadaniu co najmniej przez 5 lat. Jest to ważne w przypadku dzierżawy. We wniosku, oprócz danych adresowych i charakterystyki gospodarstwa należy zadeklarować pakiet rolno-środowiskowy oraz na jakiej powierzchni (lub długości stref buforowych) będzie realizowany. W przypadku ochrony zasobów genetycznych zagrożonych ras zwierząt bierze się pod uwagę liczbę samic w gospodarstwie. Wniosek o przyznanie płatności rolno-środowiskowych składa się corocznie, przez cały okres trwania umowy.

Nowy program rolno-środowiskowy będzie finansowany w 80 proc. z budżetu Unii Europejskiej i w 20 proc. ze środków krajowych.

Ale wniosek to nie wszystko. Wcześniej trzeba sporządzić plan działalności rolno-środowiskowej (formularze są dostępne w ARiMR), który jest podstawą realizowania programu. - Rolnicy sami nie poradzą sobie z planami. W ich opracowaniu pomogą doradcy rolnośrodowiskowi - podpowiada Małgorzata Wojciechowska z Kujawsko-Pomorskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Minikowie. Lista doradców umieszczona jest na www cdr.gov.pl. Za taką pomoc trzeba będzie zapłacić.

Plan składa się z dwóch części: ogólnej, dotyczącej gospodarstwa (dane adresowe, kierunki produkcji, wielkość, jakość gleb, powierzchnie nieużytkowane rolniczo, wyszczególnienie użytków rolnych itp.) oraz szczegółowej, opisującej zobowiązania rolnika wynikające z realizowanego wariantu programu rolno-środowiskowego, a także położenie gospodarstwa np. na obszarze Natura 2000 czy parku krajobrazowego. Pozostałe dokumenty zależą od pakietu, na jaki decyduje się rolnik. Np. dla pakietów przyrodniczych niezbędna jest dokumentacja przyrodnicza. W jej opracowaniu pomogą eksperci (lista na www.cdr.gov.pl), a koszty można będzie sobie doliczyć do pierwszej płatności pod warunkiem, że nie przekroczą one 500 zł (do 1 ha), 1000 zł (od 1 do 5 ha), 2 tys. zł (od 5 do 20 ha), 3 tys. zł (od 20 do 50 ha) i 4 tys. zł (powyżej 50 ha).

Natomiast składając wniosek o kolejne płatności rolno-środowiskowe, należy do niego dołączyć mapę gospodarstwa, na której oznaczone są wszystkie działki, elementy krajobrazu nieużytkowane rolniczo, obszary zagrożone i szczególnie cenne, użytki zielone, a przede wszystkim działki, na których realizowane będą poszczególne pakiety programu rolno-środowiskowego.
Mapę fotograficzną gospodarze otrzymają od ARiMR do końca lutego przyszłego roku. Beneficjenci programu muszą realizować zobowiązanie rolno-środowiskowe od 1 marca roku, w którym został złożony wniosek o przyznanie pierwszej płatności rolno-środowiskowej.

Płatność rolno-środowiskowa przyznawana jest do ograniczonej powierzchni, np.: nie więcej niż 5 ha dla użytków przyrodniczych, 0,3 ha - rozmnażanie nasion (bank genów), 0,4 ha tradycyjne sady oraz nie mniej niż 0,3 ha - uprawa towarowa odmian lokalnych roślin rolniczych, 0,15 ha - uprawa towarowa odmian lokalnych roślin warzywnych.

Dla pakietów: rolnictwo zrównoważone, ekologiczne, ochrona gleb i wód rolnik dostaje 100 proc. dotacji do 100 ha, 50 proc. dotacji - od 100 do 200 ha i 10 proc. dotacji - ponad 200 ha.
Dla pakietu ekstensywne trwałe użytki zielone 100 proc. dotacji otrzymuje się do 10 ha, 75 proc. - do powierzchni od 10 do 50 ha, 50 proc. - od 50 do 100 ha i 10 proc. dotacji - ponad 100 ha.
Płatność rolno-środowiskowa może być przyznana do krów, klaczy, loch lub matek owiec, jeżeli ich stan średnioroczny w stadzie wynosi co najmniej: 4 krowy; 2 klacze; 5 matek owiec rasy olkuskiej albo 10 matek owiec pozostałych ras, przy czym liczba maciorek przypadających na 1 tryka nie może przekraczać 30 sztuk; 10 loch rasy puławskiej; 8 loch rasy złotnickiej białej i 8 loch rasy złotnickiej pstrej. Dopuszcza się niższą liczebność w stadach objętych programem przed 31 grudnia 2005 roku: 6 loch rasy złotnickiej białej oraz 3 lochy rasy złotnickiej pstrej. Dotacja nie przysługuje na lochy stada podstawowego, liczącego powyżej 70 sztuk rasy puławskiej oraz 100 sztuk rasy złotnickiej białej lub złotnickiej pstrej.

Kierownik biura powiatowego ARiMR wydaje decyzje administracyjne w sprawie przyznania płatności rolno-środowiskowych od 1 października do 31 grudnia roku, w którym został złożony wniosek o przyznanie płatności rolno-środowiskowej.
Pierwszą płatność rolno-środowiskową wypłaca się po 12 miesiącach od dnia rozpoczęcia realizacji zobowiązania rolno-środowiskowego, a kolejne płatności - do ostatniego dnia lutego roku następującego po roku, w którym został złożony wniosek o przyznanie kolejnej płatności.

Jeśli kontrola wykaże uchybienia w realizowaniu założeń programu rolno-środowiskowego, rolnik może się spodziewać zmniejszenia lub odebrania dotacji, a nawet konieczności zwrócenia pieniędzy do ARiMR.