Gdzie upamiętnić drukarzy

Jedną z ofiar hitlerowców był Franciszek Raczyński, powstaniec wielkopolski, drukarz, dziennikarz i działacz społeczny. W latach 1923-39 pełnił kolejno w drukarni najpopularniejszego wówczas na Pomorzu pisma codziennego "Dziennika Bydgoskiego" funkcję zecera, korektora i redaktora odpowiedzialnego. - Nawet nie wiemy, gdzie tata spoczywa. W latach dziewięćdziesiątych, od historyka Rajmunda Kuczmy, dowiedzieliśmy się, że na dziewięćdziesiąt procent został pochowany w Dolinie Śmierci w Fordonie. Na zbiorowej mogile znajduje się tabliczka z jego nazwiskiem - opowiada Stanisław Raczyński, syna pana Franciszka.

Co roku, 1 listopada, rodzina Raczyńskich spotykała się przed tablicą

5 września 1964 roku pod arkadami Zakładów Graficznych KEN, od strony zieleńca przy ul. Gdańskiej, odsłonięto mosiężną tablicę "poświęconą pamięci bydgoszczan - ludzi polskiego słowa drukowanego - ofiar faszyzmu zamordowanych w czasie okupacji hitlerowskiej w latach 1939-1945". Właśnie przypadała 25. rocznica wkroczenie hitlerowców do Bydgoszczy. Tablicę ufundowały stowarzyszenia: dziennikarzy, księgarzy i bibliotekarzy polskich, związek zawodowy pracowników poligrafii oraz Zakłady Graficzne PZWS i RSW "Prasa" i Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy. - Całą rodziną wzięliśmy udział w odsłonięciu tablicy. Odtąd stała się ona bardzo ważna w naszym życiu. Co roku pierwszego listopada spotykaliśmy się przed nią. Składaliśmy wieniec, zapalaliśmy światełka. Także w ubiegłym roku chcieliśmy oddać cześć ojcu. Niestety, teren był zamknięty. Nie mogliśmy nawet podejść do tablicy. Kilka dni później zaczęła się rozbiórka budynku Zakładów Graficznych KEN pod budowę centrum handlowego "Astoria". Tablicy juz nie było - wyjaśnia Stanisław Raczyński.

Tutaj, pomiędzy arkadami, znajdowała się tablica

Co się stało z pamiątkową tablicą? Wojciech Sobolewski z Miejskiego Komitetu Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w Bydgoszczy wyjaśnia: - Została zabezpieczona i w nienaruszonym stanie znajduje się na podwórku przy Biurze Miejskiego Konserwatora Zabytków przy Jezuickiej 2. W lutym podejmiemy decyzję, dokąd zostanie przewieziona i gdzie umieszczona na stałe.
Propozycji jest kilka: skwer przy centrum handlowym "Astoria" (niemal w tym samym miejscu, w którym przez lata się znajdowała), cmentarz Starofarny, kościół na placu Wolności lub ściana kamienicy przy ul. Gdańskiej 137, gdzie internowano bydgoszczan. - Najbardziej się przychylam do cmentarza Starofarnego, lecz decyzję podejmą wspólnie wszyscy członkowie komitetu. Może Czytelnicy "Pomorskiej" zechcieliby zasugerować miejsce, w którym powinna się znaleźć tablica? Na pewno ich głosy weźmiemy pod uwagę - przekonuje Wojciech Sobolewski.

ICH PAMIEĆ CZCI TABLICA

Władysław Bażański, Władysław Burdziąg, Kazimierz Butowski, Józef Czuba, Alfons Domżalski, Piotr Dymek, Konrad Fiedler, Stanisław Friede, Adam Grossman, Jerzy Kania, Władysław Kaszyński, Jan Klein, Roman Kobierski, Zygfryd Kowalkowski, Stanisław Kuman, Henryk Kuminek, Józef Lesiewski, Wacław Małek, Maria Modlińska. Stanisław Nowakowski, Władysław Nowakowski, Bernard Nuszkowski, Michał Nycz, Bogdan Pawłowski, Edward Pawłowski, Józef Piwowarski, Franciszek Raczyński, Leon Sobociński, Antoni Świątkowski, Edmund Tetzlaff, Teodor Wierzbowski jr, Stanisław Zaremba, Leon Zieliński