"Matejko w spódnicy"

     - Powiało Orzeszkową. Rysunki powstały przecież w tamtej epoce - mówił Wiesław Dreas, prezentując unikalne szkice Bronisławy Łukom, malarki, która urodziła się w 1865 roku, a zmarła podczas bombardowania Warszawy w 1939 r. - Prace są znakomite. Szkoda, że nie wiemy, gdzie autorka pobierała nauki. To "Matejko w spódnicy". Chociaż wolała ciszę od bitewnego hałasu.
     "Dziennik Urzędowy" 1827 rok
     W Polsce bardzo często odnotowywano przypadki chowania żywych ludzi. Dlatego władze Bydgoszczy upowszechniły zarządzenie ministerstwa spraw wewnętrznych, które miało owym tragediom zapobiec. "Opinia" liczy kilka stron i świadczy, że urzędnicy z pedantyczną dokładnością wyjaśniali zapisy prawa.
     Oto fragment obwieszczenia z 1827 roku: "w celu zapobiegania chowaniu żywcem, przywracania do życia wydaiących się bydź umarłemi, niepowinien być umarły, chociaż się na nim oznaki śmierci daią spostrzegać, zaraz z sukni rozebrany do zimnego pokoiu wyniesiony, ale rago pod czas lata, wiosny i iesieni (...) trzy do czterech dni w umiarkowanie ciepłem powietrzu ubranego w suknię trzymać". Sposoby przywracania do życia: "przynaymniey spuszczanie kropli zimney wody w dołek serca (...) spuszczanie kropli wrzącej wody podobnież w to mieysce, trzymanie palącey świecy przed oczami, spalenie pióra pod nosem i głośne mówienie do usz zmarłego (...) Jeśliby się przy wszystkich tych probach żadne oznaki życia nieokazały wówczas trzeba ciało, obmywszy i ubrawszy ie, w otwartą tronę (...) położeć (...). Przepis ten naypotrzebnieyszym iest do zachowania przy ludziach, którzy nagle iak się zadaie umarli, ile że ci przedtem zupełnie byli zdrowi (...)".
     **