Znaki naszego czasu

     Z okazji 85. rocznicy powrotu miasta do Macierzy bydgoski ratusz zaprosił mieszkańców do łu w historycznym konkursie. Uczestnicy mieli wytypować pięć - ich zdaniem - najważniejszych wydarzeń z lat 1920-2005. Mogli wybierać: starzy i młodzi, dziadkowie i ich wnuczęta; miłośnicy historii i ci, którzy dziejami miasta interesują się od niedawna. Słowem każdy.
     Zanim Wydział Kultury i Promocji Miasta ogłosi oficjalne wyniki konkursu "Pomorska" już dziś, w 85. rocznicę wkroczenia polskich wojsk do miasta publikuje "historyczną piątkę na 85-lecie".
     - 20 stycznia 1920 r. - powrót Bydgoszczy do Polski
     - 3 i 4 września 1939 r. - tragiczne wydarzenia w mieście, spowodowane strzałami Niemców do wycofujących się przez Bydgoszcz żołnierzy armii "Pomorze"; przez propagandę hitlerowską zostały nazwane "krwawą niedzielą".
     - 7 czerwca 1999 r. - wizyta Jana Pawła II
     - 25 marca 2004 r. - utworzenie Diecezji Bydgoskiej
     - 1 maja 2004 r. - Polska i Bydgoszcz w Unii Europejskiej
     Jak nas poinformowała Mirela Jaros, zastępca dyrektora Wydziału Kultury i Promocji Miasta w konkursowych pracach te wydarzenia pojawiały się najczęściej.
     Co oznaczają daty, które dla większości uczestników konkursu miały wyjątkowe znaczenie?
     Krew z krwi naszej
     20 stycznia 1920 r. o godzinie 10.40 w atmosferze ogromnego entuzjazmu licznie zgromadzonej ludności polskiej do Bydgoszczy wkroczyły pierwsze oddziały wojskowe. Miasto przybrało odświętny wygląd, a przybywających żołnierzy witały polskie sztandary, godła państwowe, zielone girlandy i bramy triumfalne. Główna ceremonia odbyła się na Starym Rynku. Do żołnierzy przemówił dr Jan Biziel, przewodniczy Polskiej Rady Ludowej: - Wyście kość z kości, krew z krwi naszej. Witamy orła polskiego z tego samego miejsca, gdzie stał posąg tego (_Fryderyka II - przyp. aut.), który nas okuł w pęta niewoli. Witamy was symbolem gościnności polskiej, chlebem i solą.
     Po 148 latach Bydgoszcz była znowu w Polsce. Otwierał się nowy rozdział historii grodu nad ą.
     Dywersja w mieście
     3 września 1939 r. rano, u wylotu ul. Gdańskiej, od strony północnej pojawiły się pierwsze grupy żołnierzy z 27 dywizji piechoty. Wkrótce padły strzały. Tego dnia, a także następnego do Wojska Polskiego strzelano w kilkudziesięciu punktach miasta. - _Miałem sposobność przeprowadzenia rozmowy z Klausem von Bismarck (_prawnuk "żelaznego kanclerza") _na temat "bydgoskiej krwawej niedzieli". (...) Powiedział mi, że w 1941 r. przed najazdem na Związek Radziecki stacjonował w Grudziądzu. (...) Odwiedził przy tym także Bydgoszcz, w towarzystwie pewnego volksdeutscha, który mu służył za tłumacza. Od swego towarzysza uzyskał Bismarck taki obraz "bydgoskiej krwawej niedzieli", że stanął w najwyższym stopniu zdumiony, ponieważ obraz ten nie zgadzał się zupełnie z niemiecką wersją propagandową. Według tamtego sprawozdawcy przerzucono SS-manów z Gdańska i oni to wywołali strzelaninę w stronę żołnierzy polskich, po czym zostali w wyniku działań wojska polskiego zniszczeni - tak mówił w 1997 r. na sympozjum "Pierwsze dni września 1939 r. w Bydgoszczy" GSchubert, autor książki "Bydgoska krwawa niedziela. Śmierć legendy".
     Od jesieni 2003 r. pracuje specjalny zespół historyków, powołany przez IPN, który ma wyjaśnić okoliczności wydarzeń z 3 i 4 września 1939 r. oraz ustalić listę ofiar - polskich i niemieckich.
     Co powiedział Paweł II?
     "Papież był wśród nas" - informowała dzień po wizycie Ojca Świętego w Bydgoszczy "Pomorska".
     - Muszę coś opowiedzieć z własnych wspomnień... W roku 1953 płynąłem Brdą. Był wrzesień. Tak się wszystkim Brda spodobała, że wybuchł bunt. Mówiliśmy - nie płyniemy do Bydgoszczy. I co? Przypłynęliśmy. Dzisiaj się spełniło - mówił Jan Paweł II do tysięcy wiernych na zakończenie spotkania na bydgoskim lotnisku. Podczas mszy świętej papież dokonał aktu koronacji obrazu Matki Boskiej Pięknej Miłości.
     - Dzię-ku-je- my, dzię-ku-je-my - skandował tłum. - Zo-stań z nami!
     _Nasza diecezja
     - Z czym przychodzi biskup do diecezji? W wymiarze duchowym przychodzi z przesłaniem, które kilkanaście lat wcześniej wpisał w swoim herbie: "Ave Crux, Spes Unica - Witaj Krzyżu, Jedyna Nadzieja _- mówił w homilii podczas ingresu biskupiego do Bydgoskiej ksiądz biskup Jan Tyrawa, dotychczasowy biskup pomocniczy w Archidiecezji Wrocławskiej. Działo się to 28 marca 2004 r. Trzy dni wcześniej w komunikacie nuncjatury apostolskiej w Polsce podano, że Jan Paweł II ustanowił Diecezję Bydgoską. Diecezja Bydgoska, ze stolicą w Bydgoszczy, obejmuje 144 parafii. Jej patronami została Matka Boża Pięknej Miłości i Bł. Michał Kozal, a katedrą stał się kościół św. Marcina i św. Mikołaja.
     Unia wita nas
     Na ten moment czekało wielu. My doczekaliśmy. 1 maja 2004 r. bydgoszczanie - podobnie jak mieszkańcy innych miast i miasteczek w Polsce - świętowali przystąpienie naszego kraju do Unii Europejskiej. Na Starym Rynku Wspólnotę witało kilka tysięcy osób. O północy mieszkańcy zebrali się nad Brdą, by uczestniczyć w odsłonięciu "Srebrnego Kędziora" (zwanego także "Przechodzącym przez Brdę") - balansującej rzeźby częstochowskiego twórcy. Do Brukseli z bydgoskiego lotniska odleciała "przesyłka do Europy". Wraz z nią do stolicy Belgii polecieli przedstawiciele pięciu największych miast województwa kujawskiego-pomorskiego, by zaprezentować to, co charakterystyczne dla naszego regionu.
     Po północy w Ratuszu trzy pary przyrzekły sobie miłość i wierność, biorąc ślub w tę historyczną noc. Niebo nad Bydgoszczą rozświetliły sztuczne ognie.
     Wolność, kultura i sport
     Inne, także często wymieniane przez uczestników konkursu zdarzenia to:
     - wyzwolenie Bydgoszczy spod okupacji hitlerowskiej
     - wybudowanie i uruchomienie Filharmonii Pomorskiej
     - Bydgoszcz "stolicą lekkoatletyki"
     - przeniesienie władz wojewódzkich z Torunia do Bydgoszczy
     W styczniu 1945 r. rozpoczęłą się znad Wisły ofensywa Armii Czerwonej i Wojska Polskiego. Zdobywane były kolejne miasta, leżące również w obecnym województwie kujawsko-pomorskim. Oficjalną datą wyzwolenia Bydgoszczy spod okupacji hitlerowskiej jest 24 stycznia. Przez cały okres PRL właśnie ta rocznica przykuwać miała uwagę mieszkańców. Dziś jest obchodzona znacznie skromniej.
     Faktem jest, że wolność, odebrana bydgoszczanom przez hitlerowskiego okupant, wróciła po ponad pięciu latach niewoli w wyniku działań armii radzieckiej. Filharmonia Pomorska im. Ignacego Jana Paderewskiego to niewątpliwie wielka chluba miasta. Nie byłoby tego wspaniałego gmachu i tej najważniejszej na kulturalnej mapie Bydgoszczy instytucji, gdyby nie Andrzej Szwalbe. Dzięki jego staraniom przy ul. Libelta stanął wspaniały gmach. Pierwszy inauguracyjny koncert odbył się 16 listopada 1958 r. Główna sala może pomieścić 920 osób. O akustyce sali znawcy mówią, że jest genialna.
     Bydgoszcz faktycznie jest stolicą "królowej sportu" - lekkoatletyki. W ostatnich latach na stadionie "Zawiszy" odbywały się imprezy o randze międzynarodowej, w tym m.in. Spaar Puchar Europy, Młodzieżowe Mistrzostwa Świata do lat 18.
     O tym, że gród nad Brdą stanie się stolicą województwa zdecydowano już 1945 r. Oficjalne nadanie Bydgoszczy rangi miasta wojewódzkiego nastąpiło 22 lutego.
     ***
     Zdjęcie powitania wojsk polskich w Bydgoszczy w styczniu 1920 r. pochodzi z książki "Dzieje Bydgoszczy, Calendarium", Bydgoszcz 1968. Fotografia przedstawiająca przegląd oddziału Selbschutzu jest reprodukcją zdjęcia z albumu, który znajduje się w zbiorach Muzeum Okręgowego im. Leona Wyczółkowskiego w Bydgoszczy.