Polacy są rozczarowani. Chcemy zmian systemu politycznego?

Większość ankietowanych przez CBOS (72%) ocenia, że funkcjonujący w Polsce system polityczny wymaga wielu zmian, w tym blisko jedna trzecia uważa, iż jest on całkowicie zły, wymagający zmian zasadniczych. - Nie sprawdza się proporcjonalny system wyborczy w Polsce - uważa prof. Kazimierz Kik, politolog z Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach. - Mamy już do czynienia z tak dużymi anomaliami, że mogą one zachwiać polskim systemem demokratycznym.

Spadek reprezentatywności w organach państwa wynika - zdaniem prof. Kika - ze spadku frekwencji wyborczej. A spadek wiarygodności polityków wpływa na malejącą frekwencję wyborczą. I koło się zamyka. Przy frekwencji na poziomie 45-46 proc. wybieramy koalicyjne rządy reprezentujące 20-22 proc. wszystkich uprawnionych do głosowania.

- Ordynacja wyborcza - ustawa o partiach politycznych oraz finansowanie partii politycznych z budżetu powoduje stopniowe alienowanie się partii politycznych od społeczeństwa. Dziś w szeregach wszystkich partii znajduje się zaledwie pół proc. obywateli! No i mamy do czynienia z partiami wodzowskimi - wodza, dworu i aktywów partyjnych. Są samowystarczalne, bo finansowane z budżetu państwa. Dlatego o społeczeństwie przypominają sobie tylko przy okazji wyborów.

- Zmiana systemu mogłaby nastąpić tylko poprzez parlament, a partie, które w nim zasiadają okopały się i nie zmienią korzystnych dla siebie reguł gry - mówi prof. Kik. - Miałem nadzieję, że zmieni to Kukiz, ale okazał się artystą. Czekamy na kogoś, kto nie tylko rozumie potrzebę zmian, ale również będzie potrafił je wprowadzić. Polska demokracja zmierza w stronę autorytaryzmu. Nie wiem, czy nastąpi to w momencie wygranej PiS-u.

- Mieliśmy do czynienia z narastaniem procesu niezadowolenia, do dynamiki którego przyczynił się Paweł Kukiz - uważa prof. Andrzej Zybertowicz, socjolog z UMK w Toruniu. - PiS podtrzymywało poziom społecznego niezadowolenia, ale do czasu kampanii prezydenckiej nie potrafiło doprowadzić do przełomu. Wielu Polaków uważało, że coś nie gra w naszym państwie, ale przy propagandzie mediów głównego nurtu miało poczucie, że są w mniejszości. Wygrana Dudy, duże poparcie dla Kukiza i otwarcie debaty medialnej co do sporu o jakość polskiej demokracji - uświadomiła, że formuła Komorowskiego, iż żyjemy w złotym wieku dziejów Polski wynikała z jego oderwania od rzeczywistości, co przyczyniło się do nastrojów niezadowolenia.

- Polski system polityczny wymaga poważnych zmian wynikających z tego, że całe polskie społeczeństwo gruntownie się zmieniło w ciągu ostatniego ćwierćwiecza - zauważa prof. Roman Bäcker, politolog z UMK w Toruniu. - Kilka lat temu partia rządząca też proponowała zmiany, a obecne propozycje Kukiza idą w tym samym kierunku. Jeżeli nawet nie zostaną zrealizowane, to w ciągu najbliższych lat będą się ujawniały z coraz większą siłą. Jedyny wniosek częściowo zrealizowany przez PO, to pytanie dotyczące JOW-ów we wrześniowym referendum. Tylko tak to zostało skonstruowane, żeby nie zmieniło się w obowiązujący przepis prawny. Niewielu wierzy, że w referendum zostanie przekroczony próg 50 proc., co by spowodowało, że referendum stałoby się ważne, a jego wynik - obowiązujący. Nie chodzi jednak o JOW-y, tylko o wprowadzenie mechanizmu demokracji bezpośredniej, z czym mamy do czynienia jedynie na poziomie samorządów gminnych.

- Polacy są rozczarowani klasą polityczną - przyznaje Jarosław Gowin, Zjednoczona Prawica - co wpływa na ocenę całego systemu. Uważam, że potrzebujemy nowej konstytucji, szczególnie w rozdziale kompetencji rządu i prezydenta. Powinniśmy pójść w stronę systemu prezydenckiego lub kanclerskiego, w którym władza spoczywa w rękach premiera, ale wtedy prezydent wybrany jest nie przez naród, a przez zgromadzanie narodowe.