Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Artystyczne dusze z Wiela

Maria Eichler
Archiwum rodziny
Nie wszystkie dzieła sztuki zachowują się dla potomnych. Czasem przetrwają jedynie na fotografii. I w czułej pamięci bliskich z rodziny.

Nie każdy ma to szczęście, że rodzi się w domu, w którym królują artystyczne dusze. A chojniczanka Lilla Gierszewska została podwójnie obdarowana przez los, bo zarówno jej mama, jak i tata byli artystami. - Moi rodzice to rdzenni Kaszubi - opowiada pani Lilla. - Mama, Bronisława z domu Wrycza urodziła się w Stężycy koło Kościerzyny, tata - Teodor Pliński - we Wielu. Mama była nauczycielką haftu, tata rzeźbiarzem po Akademii Krakowskiej.

Klimat kaszubski

W domu Plińskich we Wielu klimat był kaszubski, zdobiły go malowane meble, hafty, rzeźby i pamiątki. - Pamiętam ojca, który rzeźbił figury przydrożne, także w kościołach, na cmentarzach i na specjalne zamówienia - wspomina pani Lilla. - Niestety, przedwcześnie zmarł w 1951 r. i mama musiała sama wychować trójkę nieletnich dzieci.

Ma przez cały czas w pamięci mamę wiecznie siedzącą przy krosnach i haftującą ornaty, chorągwie, sztandary, makaty i serwety.

Pani Lilla ma jeszcze siostrę bliźniaczkę - Irenę, miała też o cztery lata młodszego brata Edwarda, ale niestety już nie żyje. Dzieci nasiąkały atmosferą niezwykłego domu, ale żadne z nich nie kształciło się artystycznie. Po skończeniu podstawówki wszyscy wyfrunęli do szkół. Pani Lilla do Grudziądza do liceum kształcącego wychowawczynie przedszkolne, jej siostra do ogólniaka w Kościerzynie, a brat do technikum elektrycznego w Grudziądzu. - Pokończyliśmy inne szkoły niż rodzice, ale każdy z nas ma w genach te dary - wzdycha córka Plińskich. - Siostra przepięknie haftuje, brat rzeźbił.

Magia regionu

A pani Lilla, już na emeryturze, odkryła piękno i magię kaszubszczyzny. Maluje na szkle i drewnie. - Zakodowałam sobie w głowie to, co było w naszym domu, te wszystkie wzory i kolory kwiatów kaszubskich - mówi.- To wszystko chcę przekazać w moich malunkach.

O Teodorze Plińskim i jego utalentowanej żonie pamiętają dziś nieliczni. Informacje o rzeźbiarzu można znaleźć w Bedekerze kaszubskim pióra Izabelli Trojanowskiej i Róży Ostrowskiej. Pisał o nich w "Pomeranii" Józef Borzyszkowski.

Zbyt zmysłowa

Ślady twórczości Teodora Plińskiego pozostały we Wielu i Dąbkach. Nie wiadomo, czy już tylko na fotografii będziemy podziwiać przepiękną figurę Matki Boskiej Morskiej, która jednak nie bardzo spodobała się ks. Józefowi Wryczy... Może dlatego, że ten piękny akt kobiecy był zanadto zmysłowy...A sama rzeźba, niestety, zaginęła. - Twórczość Teodora Plińskiego: i ta dobra, i ta późniejsza zła przetrwała w albumie z fotografiami przechowywanym pieczołowicie przez Bronisławę Plińską. Gdzie są same rzeźby? O wielu nic nie wiadomo. Tylko nikły przebłysk talentu Teodora zachował się w kamieniu na cmentarzu w rodzinnej wsi. Będąc w Wielu, odszukajcie pomnik, na którego płycie wyryto dziewięć nazwisk ofiar hitlerowców. Ale nie patrzcie na całość - jeden z tysięcy cmentarnych kiczów.

Spójrzcie na twarz anioła trzymającego w dłoniach cierniową koronę. Na jego smutny uśmiech - kaszubskiej dziewczyny - radzą autorki Bedekera kaszubskiego. - Życie i dzieła Bronisławy z Wryczów i Teodora Plińskich to spory i piękny kawał historii kaszubskiej sztuki, zwłaszcza ludowej, kształtującej smak artystyczny odbiorców i umacniającej regionalną tożsamość Kaszubów i Pomorzaków. Warto i trzeba pamiętać o tak wspaniałych twórcach, a ich dzieła inwentaryzować i dokumentować ich dzieje, zaś Madonny Morskiej nadal szukać - pisał przed laty prof. Józef Borzyszkowski, zafascynowany losami rodziny z Wiela, która swoje artystyczne pasje związała z regionem.

Może na lekcjach z edukacji regionalnej warto o niej pamiętać.

Czytaj e-wydanie »

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na pomorska.pl Gazeta Pomorska