Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Iran znów staje się sojusznikiem Zachodu

Rozmawiał Jacek Deptuła
dr Wojciech Szymborski: - Iran dysponujący bronią atomową stwarza realne zagrożenie na Bliskim Wschodzie
dr Wojciech Szymborski: - Iran dysponujący bronią atomową stwarza realne zagrożenie na Bliskim Wschodzie nadesłane
Rozmowa z dr. Wojciechem Szymborskim, politologiem Wydziału Zarządzania UTP, o sytuacji na Bliskim Wschodzie i porozumieniu Zachodu z Iranem.

Pięć mocarstw atomowych oraz Niemcy podpisało w czwartek porozumienie z Iranem. Na czym ono polega?
Przede wszystkim jest to porozumienie ramowe, a ostateczne powinno zostać zawarte do 30 czerwca, stąd jego charakter trafnie określił prezydent Obama: nic nie jest uzgodnione, dopóki wszystko nie jest uzgodnione. Iran zobowiązał się m.in. do ograniczenia swojego programu nuklearnego do badań tylko w jednym ośrodku, przeniesienia za granicę większości zapasów wzbogaconego uranu i zamknięcia dużej części wirówek do wzbogacania uranu. Cały proces ma być poddany kontroli Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej. W zamian mają zostać zniesione sankcje gospodarcze nałożone przez ONZ i wzmocnione dodatkowo sankcjami amerykańskimi i europejskimi. Dotyczyły one głównie sektora naftowego Iranu, będącego kluczowym źródłem przychodów.

Jak na sytuację na Bliskim Wschodzie wpływał irański program atomowy?
Po upadku Iraku - w wyniku amerykańskiej agresji z 2003 roku - Iran stał się kluczowym mocarstwem w szeroko rozumianym regionie Zatoki Perskiej. Poprzez fakt, że jest on centrum szyizmu (mniejszościowego odłamu islamu - red.) ma wpływ na sytuację polityczną w Iraku, Syrii, Libanie i Jemenie. Można ją tam stabilizować lub destabilizować w zależności od bieżących interesów. Cokolwiek byśmy nie powiedzieli o irackim dyktatorze Husajnie, to przez kilka dekad równoważył on wpływy Iranu w Zatoce Perskiej. Obecnie brakuje tego bufora, co powoduje, że "atomowy" Iran stwarza realne zagrożenie dla pozostałych państw tego regionu.

Czy jest to rzeczywiste zagrożenie dla państwa żydowskiego, które posiada broń atomową?
Izrael był zawsze wyczulony na punkcie własnego bezpieczeństwa, co dodatkowo wzmagały pogróżki ze strony władz irańskich, że powinien on zniknąć z mapy świata. Władze w Tel Awiwie niechętnie mówią o swoim arsenale atomowym, a jeżeli już, to podkreślają jego odstraszający charakter. Dla Izraela istnienie jakiegokolwiek państwa o statusie atomowym jest zagrożeniem.

Czym groziłoby ewentualne zbombardowanie irańskiego ośrodka przez Izrael?
Tak było w 1981 roku, kiedy izraelskie lotnictwo zniszczyło irackie instalacje atomowe w Osirak. Było to jednak możliwe przy współpracy z Teheranem, któremu również zależało na zminimalizowaniu atomowych zagrożeń ze strony Bagdadu. Ale dzisiaj taka operacja wydaje się niewyobrażalną.

Czy wspomniane mocarstwa będą gwarantem umowy, która zostanie podpisania?
Na przykładzie Ukrainy widzimy, że podpisane w 1994 roku memorandum bukaresztańskie (USA, Rosja i Wielka Brytania), gwarantujące Ukrainie suwerenność i integralność terytorialną w zamian za rezygnację z poradzieckiego arsenału atomowego, okazuje się w świetle obecnej polityki Rosji fikcją. Pamiętajmy, że każda umowa obowiązuję tak długo, jak strony, które ją zawarły, są zainteresowane w jej dotrzymaniu.

Jakie są więc dziś największe zagrożenia w tym rejonie świata?
Jest ich wiele, przy czym są one znacznie trudniejsze do zdefiniowania w porównaniu do czasów zimnej wojny. Wówczas funkcjonował podział: Wschód-Zachód, świat arabski-Izrael. Dziś głównym zagrożeniem jest Państwo Islamskie i to nie dlatego, że na obszarze o powierzchni Francji do władzy doszli muzułmańscy fanatycy. Ale głównie dlatego, że ich trwanie jest możliwe dzięki skomplikowanemu układowi zmieniających się wewnątrz regionu sojuszy i sprzecznych oddziaływań mocarstw. W tym gąszczu bardzo trudno jest uchwycić główny nurt.

Czytaj e-wydanie »

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na pomorska.pl Gazeta Pomorska