Bać się czy nie bać, czyli wojna obok nas

- Nasze pokolenie nie doświadczyło wojny, ani atmosfery przedwojennej. To coś, co jest w ludziach, wisi w powietrzu, tego nie da się przekazać nawet w najlepszych podręcznikach historii. Dziś, w odróżnieniu od tamtych czasów, media mają zdecydowanie większy wpływ na budowanie takiej atmosfery, co zresztą robią...

- Bo to bardzo medialny temat, sam budujący napięcie: ćwiczenia na poligonach, mobilizacje, dramatyczne wypowiedzi ludzi i tzw. zwykłych ludzi. Mam jednak nadzieję, że dzięki mediom jesteśmy lepiej poinformowani o ewentualnych zagrożeniach. Ludzie bardziej świadomi próbują coś zmienić, żebyśmy znowu nie byli zdani na szaleństwo polityków, jak to zawsze w historii bywało. Przecież o wojnach decydują możni tego świata. Prosty obywatel, żołnierz nie miał nic do gadania, przypadała mu rola mięsa armatniego.

- Mam nadzieję, że nikt dosłownie tego nie potraktuje, i nie pocieszam się jak pocieszali się Polacy w sierpniu 1939 roku, kiedy nie wierzyli w zapowiedzi wojny. Były buńczuczne wypowiedzi, że jesteśmy "silni, zwarci, gotowi", ale do końca nikt nie chciał wierzyć, że wojna jest możliwa. Przecież wojna jest zawsze czymś tak strasznym i absurdalnym, że wypieramy możliwość jej wybuchu. Tak samo chyba reagujemy, kiedy dowiadujemy się, że to nas dotknęła śmiertelna choroba. Media, ale i sama kultura, przyzwyczaiły nas do sensacyjności informacji i reagujemy jak wielu na atak terrorystyczny z 11 września na WTC. Ilu wtedy myślało, że to po prostu film katastroficzny? Trudno było uwierzyć, że coś takiego może się wydarzyć w realnym świecie, w USA.

- Nie jestem strategiem, ale obawiam się, że historia lubi się powtarzać. Polska znów jest państwem frontowym. Znów nie jesteśmy do tego przygotowani. Nie mogliśmy ćwiczyć na lokalnych wojnach jak Stany Zjednoczone, Wielka Brytania czy Rosja.

- W ograniczonym zakresie, raczej jako usprawiedliwienie aspiracji wielkich mocarstw. Bezradność Ukrainy pokazuje, że państwa młodych demokracji w tym Polska - dość lekceważąco traktowały konieczność wypracowania polityki bezpieczeństwa energetycznego czy doktryny obronnej. Dość naiwnie liczymy na Amerykanów, którzy "na pewno" przyjdą nam z pomocą.

- Ale widząc, że Amerykanie potrzebowali trzech tygodni, żeby zebrać niewielki oddział z rakietami Patriot i przyjechać na ćwiczenia pod Warszawę, wcale nie czuję się bezpieczniej. Wprost przeciwnie - jeśli ktoś rzeczywiście chciałby nas zaatakować, to przecież nie będzie czekać, aż sprowadzimy do siebie np. amerykańskie baterie z Niemiec. Dramatyczne jest to, że po okresie stabilizacji, porozumień, znowu w kwestii bezpieczeństwa cofamy się o kilkadziesiąt lat. Dojście Hitlera do władzy i jego ekspansywność także była wynikiem postaw innych państw europejskich. Czy dzisiaj jest inaczej? Zachowanie Putina, postawa Rosji nie jest krytykowana przez wszystkich. Nie brakuje państw, które ciągle chcą robić interesy z Rosją. Historia się powtarza, interesy wielkich są ponad interesami małych krajów, a my nie należymy do pierwszej ligi.

- A reszta?

- Kiedy trwa mobilizacja - a jak słyszymy w mediach - trwa choć dotyczy jednej jednostki, to nikt nie pyta rezerwisty, czy ma ochotę narażać się i ginąć. Tak naprawdę nikt z nas nie ma na to ochoty. Minęły czasy ideologizowania żołnierzy. Na pewno coraz trudniej byłoby nam uzasadnić ideowo potrzebę narażania własnego życia i dobrobytu. Dziś mamy zdecydowanie więcej do stracenia niż kiedyś. Wiemy, jaki jest koszt wojny. Nie dziwię się ludziom. Gdyby dopytać tych, co chcą stanąć z bronią w ręku, czego i kogo chcą tak naprawdę bronić, to może część wycofałaby się z takich deklaracji.

- Te pojęcia się rozmywają, co widać w dramatyczny sposób na Ukrainie i w Unii Europejskiej, która tylko debatuje. Nie ma poczucia europejskiej solidarności, bo gdyby była, to łatwiej byłoby zbudować wspólną doktrynę i armię. A skoro tego nie ma, to liczymy na wojska zaciężne - amerykańskie.

- Nie bać się, ale zrobić wszystko, żeby nie było powodu do obaw.