Okupacyjna codzienność w Solcu Kujawskim

Do Solca Kujawskiego Wehrmacht wkroczył 7 września 1939 r. Rozpoczęła się niemiecka okupacja miasta, która trwała do 23 stycznia 1945 r. (aż 1966 dni). Już 8 września miejscowi Niemcy utworzyli Bürgerwehr, który następnie przekształcił się w Selbstschutz. Na jej czele stanął Karl Musolf, przedwojenny prezes miejscowego Zjednoczenia Niemieckiego, człowiek którego nawet niemiecki lekarz w opinii z 26 marca 1940 r. scharakteryzował następującymi słowami: "(...) pijak i gwałciciel nerwowo chory. W stanie zamroczenia zdolny jest do popełnienia najokrutniejszej zbrodni". Musolf i jego koledzy są odpowiedzialni za zamordowanie, często po wcześniejszych torturach, ok. 50 mieszkańców Solca Kujawskiego.

Zbrodnie Selbstschutzu były jednym z elementów przyśpieszonej germanizacji polskich ziem wcielonych do Rzeszy. Kolejnym były wysiedlenia Polaków nie pochodzących z zaboru pruskiego (może stosując aktualną terminologię naszych zachodnich sąsiadów powinniśmy mówić o wypędzeniach?). Pozostałych Polaków wysiedlono na przedmieścia. Do wolnych mieszkań zaczęto sprowadzać Niemców z państw bałtyckich i z Besarabii.

W 1940 r. ci z przedstawicieli polskich elit, którym udało się uniknąć śmieci z rąk niemieckich sąsiadów, zostali aresztowani i wysłani do obozów koncentracyjnych. Wojnę przeżyli nieliczni.

Przeczytaj również: Dzień powszedni okupowanego miasta

22 lutego 1942 r. Albert Forster, namiestnik Okręgu Gdańsk - Prusy Zachodnie, wydał odezwę w której wzywał Polaków do wpisywania się na Volkslistę, jednocześnie grożąc poważnymi sankcjami za odmowę. W efekcie 54 proc. soleckich Polaków dało się wpisać na DVL, a 163 młodych solecczan zostało wcielonych do Wehrmachtu.

W czasie wojny Solec był też bardzo "międzynarodowym" miastem, a to za sprawą jeńców wojennych, Anglików, Szkotów, Francuzów, Włochów i Rosjan, więźniów toruńskiego Stalagu XXA, którzy trafili tu do obozów pracy. Jeńcy byli zatrudnieni przy budowie dróg, domów, wałów przeciwpowodziowych, umacnianiu brzegów Wisły czy w soleckich zakładach.

Niemcy planowali także zmienić wygląd zewnętrzny Rynku (dziś Plac Jana Pawła II). W bydgoskim Archiwum Państwowym przechowywane są rysunki i wizualizacje tych planów. Ich kopie, a także ponad 150 zdjęć i kilkadziesiąt eksponatów przybliżających okupacyjne realia życia w Solcu Kujawskim, można oglądać na wystawie "II wojna światowa w Solcu Kujawskim" w Muzeum Solca im. księcia Przemysła. Ekspozycja będzie dostępna do 2 listopada.

Cytat dotyczący Karla Musolfa pochodzi z publikacji Anny Perlińskiej "Wokół okupacyjnych dziejów okolic Bydgoszczy - Solec Kujawski 1939-1945" [w:] Z okupacyjnych dziejów Bydgoszczy, Warszawa - Poznań 1977.