Głowa i szyja na celowniku raka

Jest kilka nowotworów, które w powszechnej świadomości stanowią największe zagrożenie. To oczywiście rak płuca, prostaty, jelita grubego i piersi. Natomiast takie choroby jak nowotwór złośliwy dna jamy ustnej, wargi, części nosowej gardła, migdałków wydają się egzotyczne.
Że tak nie jest, pokazuje statystyka nowotworów złośliwych szyi i głowy - na świecie zapada rocznie ok. 1,4 mln osób, w Polsce rejestruje się prawie 10 tys. nowych zachorowań. Szczególnie niepokojąco przedstawiają się dane za ostatnią dekadę - w latach 2001-2011 nastąpił gwałtowny wzrost zachorowań na tego rodzaju nowotwory, szczególnie u kobiet (z 2267 do 3256). Specjaliści mówią nawet o lawinowym wzroście zachorowań m.in. na raka krtani, jamy ustnej i części nosogardła.

Mnie to nie dotyczy
Głowa i szyja to te części ludzkiego ciała, które kryją wiele zakamarków. Stąd w różnych, niewidocznych dla nas samych miejscach, może rozwijać się nowotwór. I może przez dłuższy czas nie dawać ewidentnych objawów zaburzenia funkcji np. krtani, gardła czy jamy ustnej.
- Nowotwory krtani, gardła, jamy ustnej rozwijają się w przestrzeniach zamkniętych - informuje prof. Henryk Kaźmierczak, szef kliniki otolaryngologii i laryngologii onkologicznej w Szpitalu Uniwersyteckim nr 1 w Bydgoszczy. - Wielu pacjentów neguje samą możliwość wystąpienia takiej choroby, jak właśnie nowotwór gardła, mówiąc, że to niemożliwe, że mnie taka choroba nie mogła dopaść!
Podkreśla, że nadal - niestety - wzrasta liczba zachorowań. - Ale nie straszmy, tylko edukujmy społeczeństwo - dodaje prof. Kaźmierczak.

Matematyczna profilaktyka
Z inicjatywy prof. Wojciecha Golusińskiego, prezesa Polskiej Grupy Badań Nowotworów Głowy i Szyi oraz prof. Henryka Skarżyńskiego, konsultanta krajowego w dziedzinie otolaryngologii miniony rok był "Rokiem walki z nowotworami głowy i szyi".
- Pojawienie się programu nie oznacza, że dotąd nie zajmowaliśmy się profilaktyką nowotworów zlokalizowanych w obrębie głowy i szyi. Powstanie programu to pewne sformalizowanie działań, po to, by objąć opieką szerszą grupę chorych. W 2013 roku, wspólnie z bydgoskim Centrum Onkologii robiliśmy spotkania z lekarzami. W trzecim tygodniu września będziemy je powtarzać - dodaje prof. Kaźmierczak.

Pacjenci przychodzą za późno
Wielkim problemem - nie tylko w przypadku nowotworów głowy i szyi, ale bodaj wszystkich nowotworów, jest to, że pacjenci zgłaszają się do lekarza za późno. Z tego powodu tylko co druga osoba z tego typu nowotworem przeżywa pięć lat.
W przypadku nowotworów głowy i szyi podstawowa zasada profilaktyki sprowadza się do matematycznego określenia "jeden przez trzy". O co chodzi?
- Jeżeli jeden z objawów utrzymuje się dłużej niż trzy tygodnie, koniecznie trzeba zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu. To on zdecyduje, jakie będzie dalsze postępowanie. Może skierować pacjenta do laryngologa lub zlecić wykonanie badań - wyjaśnia dr Tomasz Mierzwa, szef Zakładu Profilaktyki i Promocji Zdrowia Centrum Onkologii.
Lekarze wyselekcjonowali sześć najważniejszych objawów mogących wskazywać na pojawienie się nowotworu w obrębie szyi i głowy (patrz ramka).

Bydgoszcz stolicą otorynolaryngologów
Piątek jest trzecim dniem obrad 46. Zjazdu Polskiego Towarzystwa Otorynolaryngologów, Chirurgów Głowy i Szyi. Bierze w nim udział ponad 1300 specjalistów. Zjazd ma za zadanie przedstawić najnowszy stan wiedzy, zwłaszcza w zakresie biologii molekularnej w otolaryngologii nowotworów głowy i szyi, a także nowych metod diagnostycznych i leczniczych, problemów związanych z leczeniem chorób błędnika oraz usznopochodnych zatokowopochodnych powikłań.

Zobacz także: Jad zwierząt lekiem na raka? Ważne odkrycie amerykańskich naukowców [wideo]

- Nowotwory głowy i szyi - pod tą nazwą kryją się nowotwory górnych dróg oddechowo-pokarmowych. Około 40 proc. z nich zlokalizowanych jest w obrębie jamy ustnej, 15 proc. dotyczy gardła, a 25 proc. krtani. Pozostałe 20 proc. to nowotwory ślinianek, tarczycy i twarzy.
- Liczba nowych zachorowań na tego typu nowotwory wzrosła z 5,5 tys. rocznie w 2005 roku do prawie 10 tys. obecnie.
- W 2011 r. na Kujawach i Pomorzu odnotowano 4436 nowotworów złośliwych głowy i szyi (mężczyźni - 2979, kobiety - 1457). Najczęstszy nowotwór z tej grupy u mężczyzn to rak krtani, u kobiet - rak tarczycy.

Objawy, które powinny skłonić do wizyty u lekarza
- Lekarze wyselekcjonowali sześć prostych objawów, które powinny skłonić pacjentów do wizyty u lekarza rodzinnego: ból przy przełykaniu, chrypka, bóle gardła, obrzęk lub guz na szyi, niegojące się zmiany w obrębie jamy ustnej w postaci białego nalotu i niedrożność nosa. Każdy pacjent, u którego te objawy występują dłużej niż trzy tygodnie, powinien odwiedzić lekarza.

Pacjenci z grupy ryzyka
- W grupie najbardziej zagrożonych są osoby palące papierosy i nadużywające alkoholu. - Jest potwierdzone, że zachorowalność na raka jest większa u nosicieli wirusa HPV, czyli wirusa brodawczaka ludzkiego.