Jak żyć? Prof. Szulakiewicz: - Rozważ, oceń, działaj

prof. Marek Szulakiewicz

Wykładowca UMK. Absolwent filozofii UMCS w Lublinie. Studia ukończył z wyróżnieniem. Stopień naukowy doktora uzyskał na podstawie rozprawy "Człowiek w dialogu. Epistemologiczne i dialogiczne podstawy filozofii człowieka". Habilitował się na podstawie pracy Filozofia w Heidelbergu: "Problem transcendentalizmu w heidelberskiej tradycji filozoficznej". Stypendysta DAAD i ÖAD w Lipsku, Wiedniu i Heidelbergu.

Prof. Marek Szulakiewicz znany jest wśród studentów UMK z tego, że waży słowa. Jego wykłady z retoryki to zarazem nauka uważności, którą zapamiętuje się do końca życia, pod warunkiem, że dostrzeże się w niej wartość. Do tego jednak profesor nie namawia, po prostu dzieli się swoim widzeniem świata. Tak też zrobił w swojej najnowszej książce "Zapiski z przełomu wieków", która powstawała ponad 10 lat. Właśnie wydało ją Wydawnictwo Naukowe UMK.

Czytaj także: Matura z łaciny i filozofii tylko do 2015

Dlaczego tak długo pisał?

- Bo i przełom wieku, jako wydarzenie kulturowe, jest zjawiskiem długotrwałym - tłumaczy profesor. Stąd potrzebował czasu, aby to, co zostanie wydrukowane, było jego wizytówką, za którą nie musi się wstydzić.

Z przykrością stwierdza, że w obecnej kulturze pośpiechu niewielu już o to dba. On się temu przeciwstawia, nawet, jeśli świat zmienia się w tempie, za którym z trudem nadążamy.

- Dostrzec zmianę oznacza, że mamy odwagę spotkać się z różnorodnością - przekonuje prof. Szulakiewicz. - Ale mamy też odwagę pokonać w sobie skłonność do "zatrzymania się" i ucieczki od świata.

Profesor przyznaje jednak, że wszelkim zmianom towarzyszy lęk, a przemiana obrazu świata ze statycznego w dynamiczny wzmaga go wielokrotnie. - Życie jednak to zadanie, które człowiek otrzymuje do rozwiązania, natomiast sens jest jego rozwiązaniem. Utrata poczucia sensu i ładu jest nieodłącznie związana z losem człowieka. Nieodnaleziony sens daje o sobie znać w postaci niezadowolenia z siebie.

Czytelnik, który sięgnie po "Zapiski" nie będzie miał łatwego zadania. Prof. Szulakiewicz nieustannie zmusza nas bowiem do myślenia, a ono, jak wiadomo, czasem jednak boli. Jest to więc książka dla odważnych, którzy po ciężkim dniu mogą ją czytać na wyrywki, aby za każdym razem odkrywać coś nowego.

- Nigdy nie można pomyśleć do końca i nie ma rozwiązań ostatecznych - zauważa. - Współczesna fizyka wskazuje wyraźnie, że wszechświata nie można opisać w zamkniętym systemie. Wszystko, co rysuje się w naszym systemie myślowym jest niepewne, nieostre i niezamknięte. Myśli, jak długo żyją, tak długo są też niezakończone. Zakończone mogą być tylko myśli martwe.

W "Zapiskach" znajdziemy też odpowiedzi na wiele pytań, pod warunkiem, że w ogóle je sobie stawiamy, zaganiani, zmęczeni i martwiący się codziennością. Odpowiedzi te jednak nie są gotowymi formułkami, ale małymi wydarzeniami, które czytelnikowi przynieść mogą ulgę.

Choćby ta: "Wystrzegaj się ludzi, którzy sądzą, że znaleźli prawdę. Oni uczynią z ciebie takich samych jak oni: chcą tylko powtórzeń. Lgnij do ludzi, którzy szukają, błądzą - oni pomogą ci odnaleźć samego siebie".

Jeśli szukacie szczęścia, dowiecie się od profesora, że człowiek najczęściej żałuje tego, że "sam nie pozwalał sobie na bycie szczęśliwym".

Jeśli boicie się starości, usłyszycie od profesora, że "starzenie się jest najpierw sprawą ducha, gdy dostrzegamy, że umniejszają się nasze możliwości. "Dlatego trzeba zabiegać o to, aby życiowe możliwości jak najmniej się kurczyły albo znajdować nowe zamiast tych utraconych".

A jeśli mamy poczucie, że wciąż towarzyszą nam niepowodzenia?

Profesor znajduje odpowiedź i na to, mówi: "Przyczyną naszych niepowodzeń nie jest najczęściej los, drugi człowiek, nieprzychylność świata. Taką przyczyną jest słabość naszej woli. Nasza kultura mało czasu poświęca ćwiczeniu woli.

Ćwiczymy rozum, wyobraźnię, ale rzadko wolę. Gdzie ćwiczenie władania sobą i chcenia? Życie głupie, nużące, jałowe można pokonać najpierw wolą. Również szczęście na tym polega. Najczęściej rozum nam nie szwankuje, lecz brakuje woli".

I na koniec. Jak żyć? Prof. Szulakiewicz odpowiada prosto. - Rozważ - oceń - działaj. I oczywiście módl się, to cię uchroni przed uwięzieniem w teraźniejszości.

A teraz pewnie zapytacie, dlaczego nie zrobiłam wywiadu z profesorem, który ma tak wiele do powiedzenia o tym, o czym inni boją się nawet myśleć.

- Nie mam nic więcej do powiedzenia o życiu i jego przejawach - powiedział mi profesor. - Wszystko, co ważne zawarłem w mojej książce.

A ona jest profesora opus magnum. Wymaga spokojnego czytania, rozważenia i tego, z czego profesor jest znany - uważności.