"Nie wierzę w Boga". Coraz więcej osób chce wystąpić z Kościoła

Olgierd Rynkiewicz: - Jako apostata nie uczestniczę w życiu Kościoła. Jestem objęty ekskomuniką. Nie wezmę katolickiego ślubu, nie będę miał katolickiego pogrzebu. To chciałem osiągnąć
(fot. Lech Kamiński)

- Nie wierzę w Boga - to była najważniejsza motywacja mojej decyzji - mówi Olgierd Rynkiewicz z Torunia. - Nie wierząc w Boga, nie zgadzam się z fundamentalnymi założeniami Kościoła, dlatego nie chciałem w nim tkwić.

Przeczytaj także:Bydgoski egzorcysta: "Diabeł chce zaatakować także moją rodzinę"
Przemek pochodzi z małej miejscowości. Wieloletni ministrant i lektor. Jeszcze trzy lata temu służył do mszy. W październiku codziennie odmawiał różaniec. Studiuje w Toruniu. Chce wystąpić z Kościoła.

Pierwsze prośby o apostazję (odstępstwo, wystąpienie) zaczęli składać Polacy pracujący w Niemczech. Nie chcieli z pensji płacić obowiązkowego podatku kościelnego i rezygnowali z przynależności do Kościoła katolickiego. Od kilku lat o apostatach coraz głośniej w kraju, ale - przynajmniej w naszych diecezjach - to nawet nie jest zjawisko. Np. w diecezji włocławskiej przypadki apostazji są jednostkowe. - Trzy - może cztery w roku - informuje ks. kanclerz Artur Niemira z kurii diecezjalnej. - Pojedyncze przypadki - mówią w kurii bydgoskiej. - W ciągu minionych 4 lat w diecezji płockiej trzy osoby zgłosiły, że chcą formalnie wystąpić z Kościoła - dodają w Płocku.

Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego jeszcze nie skończył liczenia apostatów we wszystkich diecezjach.

W ubiegłym roku w diecezji toruńskiej wystąpiło 8 osób. W ciągu ostatnich pięciu lat - 31.
- Ale w ubiegłym roku w diecezji krakowskiej wypisało się 168 apostatów - podkreśla apostata Olgierd Rynkiewicz z Torunia.

Olgierd na co dzień zajmuje się stroną internetową apostazja.pl. Jest przedstawicielem handlowym. Idea świeckiego państwa zaprowadziła go do Ruchu Palikota.

Został ochrzczony, przystąpił do pierwszej komunii, był bierzmowany. Na lekcje religii w liceum chodził sporadycznie, bo można było podyskutować z księdzem. Nawet na świadectwie miał ocenę z religii.
Mówi, że wrodzona ciekawość, pęd do wiedzy i logiczne myślenie motywowały go do zerwania z wiarą. Postanowił wystąpić z Kościoła. W biurze parafialnym toruńskiej katedry przedstawił księdzu proboszczowi sprawę.

- W pierwszej chwili ksiądz nie bardzo wiedział, o co mi chodzi - wspomina Olgierd. - Wczytał się w oświadczenie woli, w którym opisałem moje motywacje (nie wierzy w Boga, nie zgadza się z działalnością instytucji Kościoła, chcąc pozostać w zgodzie z sumieniem, występuje z Kościoła i nie chce być z nim utożsamiany). Nie chciałem też, żeby hierarchowie w mediach wypowiadali się również w moim imieniu, bo w Polsce jest 96 procent katolików.

Proboszcz dał mu tydzień czasu do namysłu. Później otrzymał odpis metryki chrztu z adnotacją, że wystąpił z Kościoła katolickiego.

- W domu rozeszło się po kościach, ale dowiedziała się o apostazji moja matka chrzestna, mocno zaangażowana w życie Kościoła i podniosła larum - dodaje Olgierd. - Zadzwoniła do mojej babci, do rodziców z troską i z bojaźnią, czy aby nie wplątałem się w podejrzane towarzystwo, np. w jakąś sektę. Wyjaśniłem jej sprawę, uszanowała moje zdanie i obiecała wspierać mnie w poszukiwaniu wewnętrznego spokoju.

We wrześniu 2008 roku Konferencja Episkopatu Polski wydała instrukcję postępowania przy formalnym wystąpieniu z Kościoła. Potencjalny apostata musi mieć skończone 18 lat. Umotywować swoją decyzję proboszczowi. Stawić się w parafii z dwoma pełnoletnimi świadkami oraz dostarczyć odpis aktu chrztu, bo apostazji dokonuje się w parafii miejsca zamieszkania, a nie w parafii, w której było się ochrzczonym.

Na pierwszej wizycie nigdy się nie kończy. W instrukcji episkopatu jest mowa o "roztropnym czasie do namysłu".

- Często jest to naginane - mówi Olgierd i dodaje, że zna przypadki, w których proboszcz wyznaczył termin następnej wizyty za rok, ale i - złośliwie - za dziesięć lat.

- Jeszcze trzy lata temu wręcz manifestowałem moją wiarę - wspomina Przemek, kiedyś ministrant i lektor, a dziś toruński student. - W pracy księży z mojej parafii przeszkadzało mi to, że obydwaj byli hipokrytami. Jeden z nich chyba w ogóle nie wierzył w to, co robił. Z pogardą odnosił się do ludzi. Czasem wręcz ich się bał lub brzydził. Był materialistą nastawionym na pieniądze.

Mówi, że w społecznościach wiejskich można zauważyć następujący mechanizm: najpierw w parafii pojawia się uduchowiony i dobry dla ludzi ksiądz. Po nim przychodzi materialista, żeby ściągnąć pieniądze. Następnie znowu pojawia się ten spokojny...

- Przestałem chodzić do kościoła - przyznaje. - Miałem wtedy 17-18 lat. W tym czasie wielu znajomych odchodziło od Kościoła.

Mówi, że nic go już nie łączy z instytucją Kościoła. Nie chce, żeby hierarchowie wypowiadali się w jego imieniu. Prosił rodzinę, żeby z biura parafialnego uzyskała odpis aktu chrztu, ale w jego parafii finansami zarządza organista. Zażyczył sobie stu złotych za wydanie dokumentu.
Przemek chce sam wybrać się do parafii i wszystko załatwić.

- Apostazja będzie się nasilała, ale niekoniecznie będzie związana z wielką dynamiką osób, które się "odkościelniają" czy "odreligijniają" - uważa doktor Paweł Załęcki, socjolog religii z UMK w Toruniu. - Część osób będzie chciało wskazać swoją autonomiczność do stanowienia o samym sobie i będzie usiłowało regulować oficjalnie to, co stało się już wcześniej.

Bo czy w dzisiejszym Kościele nie ma niewierzących - praktykujących lub wierzących - niepraktykujących - co opisali już socjolodzy?

- Utknąłem w połowie, ponieważ napotkałem problemy u proboszcza - przyznaje Marcin ze Szczecina, który akurat na kilka dni wpadł do Torunia. - Wniosek złożyłem u proboszcza, ale on nic z nim nie zrobił. Powiedział, że nie zamierza wysyłać do kurii mojego wniosku. Kiedy zacząłem pytać, gdzieś zniknął, po kwadransie wrócił, zaczął mnie straszyć, że wezwie policję. No i wyzwał mnie od "psychicznego". Zaznaczył tylko w kartotece, że złożyłem wniosek apostazji. Nie czułem się nigdy związany z Kościołem. Teraz już tak bardzo nie zależy mi na sformalizowaniu mojej sprawy, ale na pewno jej tak nie zostawię.

Marcin pochodzi z rodziny katolickiej, ale nie za bardzo praktykującej. - Do bierzmowania, choć przyciskali, już nie przystąpiłem. Religia w szkole nigdy nie jest na początku lub na końcu zajęć, tylko wciśnięta w środek. Trzeba było się pojawiać. Startowałem nawet w konkursach wiedzy religijnej i wygrywałem je dla szkoły - przyznaje. - Ale przez to, że dyskutowałem na lekcjach, zawsze miałem niższe oceny od tych, co nie zadawali trudnych pytań. W gimnazjum uczył nas ksiądz, który nie potrafił niczego wytłumaczyć, a wtedy się denerwował. Postanowiłem nie należeć do czegoś, czego nie czuję. Mama bała się, że wplątałem się w satanizm. Później przez dwa lata nie przyjmowała księdza na kolędzie. Pewnie wstydziła się za mnie.

- Ostatni raz, tak szczerze, z głębi serca, modliłem się w wieku 15-16 lat - mówi Paweł Sowa z Jabłonowa Pomorskiego.

Dziś uważa, że trzeba wziąć życie w swoje ręce.

Pochodzi z rodziny katolickiej, ostatnim sakramentem było małżeństwo, ale to już chyba nieaktualna sprawa, bo o żonie mówi w czasie przeszłym. Podczas Woodstocku spotykał krisznowców, ale wiary nie chciał zmieniać.

- Wcześniej wydawało mi się, że coś mną kieruje, wierzyłem - wspomina. - W wieku 16-17 lat chodziłem z kolegami co niedzielę do kościoła. Później stałem się ateistą, a apostazja była tego wypadkową. Kościół reprezentuje nauki, ideały, pod którymi nie mogłem się już podpisać. Denerwowało mnie, że księża interesują się tylko pieniędzmi. Od chrztu po pogrzeb trzeba za coś płacić. Trzeba mieć pieniądze, żeby wierzyć. Najpierw ksiądz mi powiedział, że nawet jak mu nic nie zapłacę, to ochrzci moje dziecko, a później zajrzał do koperty i zapytał, jak za dwadzieścia złotych ma utrzymać kościół? A ja za dużo wtedy nie zarabiałem.

Chciałem formalnie zerwać wszelkie więzi, żeby władze Kościoła nie ujmowały mnie w swoich statystykach.
Znajomi mówili mu, że robi źle. - Moje odejście nie wynika z buntu przed Kościołem, z chwilowego skłócenia, bo nie podoba mi się ksiądz, a z braku wiary w Boga.

17 marca 2011 roku przyszedł do biura parafialnego zapytać o swoją sprawę. Wszedł w czapce i z "dzień dobry" na ustach zamiast "pochwalony", co na tyle zirytowało księdza wikarego, że ten złapał go za ubranie i ze słowem "spierd...aj" wyrzucił za drzwi.

Na YouTube do dziś można wysłuchać tego zajścia, ponieważ wszystko nagrał ukrytym dyktafonem. - Ludzie nie chcieli wierzyć, że coś takiego miało miejsce - mówi Paweł Sowa. - Zarzucali mi, że sprowokowałem wikarego, ale na tym nagraniu słychać, który z nas zachowywał się kulturalnie.
Komentarze internautów nie są jednoznaczne. Jedni piszą, że Paweł sprowokował zajście, inni stoją po jego stronie.

Zjazdy apostatów odbyły się już w Gdyni, Toruniu i Warszawie. Na ostatnim postanowili, że jednak cyklicznie będą spotykać się w Toruniu. Na zjeździe w Warszawie było ok. stu osób. Na innych 50-60. Czy w tym roku będzie więcej? - Będzie EURO, dlatego trudno coś prognozować - mówi Olgierd.

- Osoby, które chcą - mówiąc popularnie - wypisać się z Kościoła - pytamy o powody takiej decyzji - mówi ks. kanclerz Artur Niemira z włocławskiej kurii diecezjalnej. - Często okazuje się, że wiara tych ludzi nie była rozwijana. Dzieci może jeszcze przystępują do komunii świętej, ale później, jeśli widzą, że rodzice nie chodzą z nimi do kościoła, nie przystępują do sakramentów, nie nauczyli je modlitwy, to one same do kościoła nie przyjdą. I człowiek, który nie został wychowany w wierze, dorasta bez wartości. Dlatego tak ważna jest rodzina. Wcześniejsze odejścia z Kościoła też miały miejsce, ale nie były tak sformalizowane. Jeśli mówimy o kilku przypadkach odejść w roku, to nie ma mowy o modzie. Dziś jest większy dostęp do portali internetowych propagujących apostazję. I osoby, które chcą wystąpić z Kościoła, są na nich ośmielane do takiej decyzji.

- Uważam, że apostazja nie jest masowym exodusem z Kościoła, ale nasze sprawy powinny być załatwiane poważnie - podkreśla Paweł Sowa. Podaje też przykład jednego z apostatów, który przygotował prowokację polegającą na poproszeniu w biurze parafialnym o odpis aktu chrztu, bo chce być świadkiem na chrzcie. Jako apostata obłożony jest ekskomuniką i nie wolno mu piastować takiej funkcji. Ale zgodę dosłał. Czyli nikt oficjalnie w kartotece nie zaznaczył, że wystąpił z Kościoła.