Celuloidowa historia Bydgoszczy

Dom pcheł

Wycieczkę śladami filmowej Bydgoszczy zorganizowało w ramach cyklu "Bydgoszcz za zamkniętymi drzwiami" Towarzystwo Miłośników Miasta Bydgoszczy.

Przystanek pierwszy - Nowomodny Teatr Żywych Fotografii. Tak nazywał się pierwszy w Bydgoszczy kinematograf. Mieścił się przy ul. Gdańskiej, naprzeciwko dzisiejszego Rywala.

Potem było Coloseum, pierwsze stałe kino działające od 1908 roku przy ul. Gdańskiej 15. W starej wozowni, stąd czasami potocznie mówiono na nie "Dom pcheł".

- Niewykluczone, że zostało tam ich trochę po poprzednich lokatorach budynku - żartobliwie sugerował dr Mariusz Guzek z Instytutu Nauk Politycznych Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, oprowadzający po filmowym świecie naszego miasta.

Kino - w ostatniej fazie jako Bałtyk - istniało do 1999 roku. - Gdyby istniało do dzisiaj, to byłoby najdłużej istniejącym kinem w Europie - dodaje Guzek.

Pałace filmowe

Gdy rozpoczynało działalność mieliśmy czasy kina niemego.

- Było pianino, pianola, orkiestron, albo nawet cała orkiestra. - Ale chyba jeszcze ciekawsza była funkcja objaśniacza. Kogoś, kto wyjaśniał, gdy napisy pomiędzy scenami na filmie były np. w języku szwedzkim - przypomina Guzek. - No, skoro ekranizacja "Wojny i pokoju" trwała 12 minut, a "Trzech Muszkieterów" - 7, to ktoś musiał wyjaśnić co się dzieje pomiędzy poszczególnymi scenami, a co nie znalazło się w filmie.

Cristal Palace powstał w 1914 roku, później przemianował się na Pomorzanina. To było największe kino w Bydgoszczy. Jedyne z garderobą i wyszynkiem. Serwowano nawet alkohole. To był pałac na 700 miejsc - w swoim najświetniejszym okresie. Miał również loże dla bardziej intymnego oglądania filmu, ale i dla kinomanów o wyższym statusie społecznym.

Bydgoska produkcja filmowa

- W 1928-29 roku właścicielem tego kina był Władysław Dworkowski - opowiada Mariusz Guzek. - Był on nie tylko właścicielem sieci kin w Wielkopolsce i na Pomorzu, ale również producentem filmowym. Założył w Bydgoszczy wytwórnię "Dworkowski Film", która wyprodukowała kilka filmów.

Pierwszym jego filmem była "Magdalena" z Mieczysławem Cybulskim i Mariką Szymańską, a więc ówczesnymi gwiazdami. - Podobno nieudany - twierdzi przewodnik sobotniej wycieczki.

Drugi film z bydgoskiej wytwórni zatytułowany "Z dnia na dzień" - częściowo się zachował. Wyreżyserował go Józef Lejtes, bardzo znanego wówczas filmowiec. To jego dziełem były popularne "Dziewczęta z Nowolipek".

- Bydgoszcz była miastem wspaniałych pałaców filmowych i wspaniałej publiczności, ale też miastem, które wyróżniało się na mapie ogólnopolskiej kultury filmowej tym ponadprzeciętnym udziałem produkowanych filmów - dziewięć filmów fabularnych, co odpowiada produkcji poznańskiej - podsumowuje Guzek.

Czarna wołga pod ratuszem

O filmach fabularnych, w których gra Bydgoszcz, opowiedział Jerzy Pawłowski z Muzeum Okręgowego w Bydgoszczy.

Do tych najbardziej znanych należą: "Sąsiedzi", kilka odcinków "Czterech pancernych i psa", "Wśród nocnej ciszy" i "Magiczne drzewo".

- Ale mogło ich być więcej. Pamiętam, jak w pod koniec lat 60., jako mały chłopak bawiłem się przy Starym Rynku z kolegami i zgarnęła nas ekipa filmowa. Mieliśmy iść grupą ulicą Farną, a pod ratusz, o ile pamiętam, podjeżdżała czarna wołga. Może ktoś kojarzy taki film? - pytał Pawłowski.