100. rocznica urodzin jedynej kobiety wśród "cichociemnych". W hołdzie ś.p. gen. Elżbiecie Zawackiej, ps. "Zo"

BYDGOSKI MARZEC 1981

BYDGOSKI MARZEC 1981

Trwają obchody 28. rocznicy wydarzeń z marca 1981 r. (do historii weszły m.in. pod nazwą "prowokacji bydgoskiej", "wypadków marcowych").
- 17 marca, godz. 11.00 - debata samorządowców "Czyja władza w samorządzie?", Opera Nova, sala "Manru"
- 18 marca, godz. 17.00 - projekcja filmu "My Cichociemni. Głosy Żyjących", poświęconego gen. Elżbiecie Zawackiej, Opera Nova, sala "Manru".
- 19 marca, godz. 11.00 - uroczyste śniadanie u wojewody kujawsko-pomorskiego, wręczenie medali ProMemoria działaczom opozycji; godz. 17.00 - Jak rodzą się rewolucje? - dyskusja prof. Karola Modzelewskiego i prof. Davida Osta z udziałem publiczności - Opera Nova, sala "Manru"; godz. 20.00 - uroczysty koncert poświęcony Ludziom Bydgoskiego Marca 1981, Filharmonia Pomorska
- 20 marca, godz. 19.00 - koncert z okazji wydarzeń bydgoskich marca 1981 w Filharmonii Pomorskiej.

Szczegółowy program dostępny jest na stronie www.bydgoskimarzec.pl

- Była z pokolenia, które nad życie ceniło wolność - tak o gen. Elżbiecie Zawackiej, legendarnej kurierce Armii Krajowej, jedynej kobiecie wśród "cichociemnych", która zmarła 10 stycznia tego roku mówi znakomity polski archiwista i historyk, prof. Andrzej Tomczak, emerytowany pracownik UMK w Toruniu.

Gdyby żyła, pojutrze obchodziłaby 100. rocznicę urodzin. Odeszła na początku roku, po ciężkiej chorobie. O wielkiej patriotce, kurierce Polskiego Państwa Podziemnego, skazanej w 1951 r. na 10 lat więzienia, pedagogu, założycielce Fundacji "Archiwum i Muzeum Pomorskie AK oraz Wojskowej Służby Polek" w Toruniu przypomni film, który będzie wyświetlany w środę, w ramach obchodów rocznicy Bydgoskiego Marca 1981 r.
Jedyną kobietę wśród 316 "cichociemnych" wspomina prof. Andrzej Tomczak (Elżbieta Zawacka wraz z prof. Janem Łopuskim, prof. Stanisławem Salmonowiczem i prof. Tomczakiem była inicjatorką powstania Stowarzyszenia Żołnierzy Armii Krajowej, później Światowego Związku Żołnierzy AK).

- Pochodziła z pokolenia urodzonego pod zaborami. Ten fakt odcisnął na jej życiu wielkie piętno. Ludzie, którzy rodzili się w niewoli, doceniali wolność. I byli nastawieni bardzo patriotycznie. Tak właśnie było w przypadku prof. Zawackiej. Jej patriotyzm był bardzo praktyczny. Jako młoda kobieta nie założyła rodziny, natomiast bardzo zaangażowała się w prace Organizacji Przysposobienia Wojskowego Kobiet. Już wtedy uwidoczniły się jej dodatkowe zalety - była bardzo odważna i bardzo przezorna. Podczas II wojny światowej właśnie te cechy pozwoliły jej pracować w konspiracji i organizować działalność kurierską. Spotkało ją wyróżnienie - jako emisariuszka Komendanta Głównego AK dotarła do Naczelnego Wodza, gen. Władysława Sikorskiego. Miała krótkie spotkanie z premierem polskiego rządu, dłużej mieli rozmawiać po jego powrocie z Bliskiego Wschodu. Jak wiemy, generał już nie wrócił. Za to Elżbieta Zawacka powróciła do okupowanego kraju jako "cichociemna". Wiemy, że nie całkiem oddała się konspiracji. Zajmowała się również tajnym nauczaniem. Po wojnie studiowała w Łodzi pedagogikę społeczną. W 1951 r. została aresztowana i skazana na pięć lat. Nie jest chyba powszechnie wiadomym, że prokurator wniósł apelację i zażądał wyższego wyroku - początkowo 7 lat, potem do 10. Na szczęście pani Elżbieta odzyskała wolność w 1955 roku. Po wyjściu z więzienia (gen. Zawacka została skazana za szpiegostwo na rzecz obcego wywiadu i działalność na szkodę państwa polskiego, karę odbywała m.in. w Fordonie i Grudziądzu - przyp. red.) z pewnym trudem powróciła do pracy nauczycielskiej i naukowej. Pracowała m.in. na uniwersytecie w Gdańsku, a od 1975 r. na UMK w Toruniu.

Prof. Elżbieta Zawacka w 2006 r. została awansowana do stopnia generała.