Zegary, które się nie psują

Wakacyjną atrakcją może być próba odnalezienia ich wśród miejskiej zabudowy.

Najstarszym toruńskim zegarem słonecznym jest stacjonarny zegar wertykalny, datowany najprawdopodobniej na XV w. Obecnie jest bardzo zniszczony.
Umieszczono go na południowej ścianie katedry św. Janów, a dokładnie na drugiej, wschodniej przyporze korpusu. Wedle tradycji jego autorem miał być Mikołaj Kopernik. Być może świętojański zegar słoneczny mógł powstać znacznie wcześniej. Dlaczego? Ponieważ w średniowieczu zegary słoneczne służyły do regulacji wskazań zegarów mechanicznych. A po roku 1433 funkcjonował już na wieży katedry zegar mechaniczny.

Do rozpowszechnienia zegarów słonecznych przyczynił się nakaz papieża Sabinianusa, by umieszczać je na gmachu każdego kościoła. Zegary słoneczne były szczególnie popularne do czasu wynalezienia zegarów mechanicznych, choć i później korzystano z nich między innymi do regulacji zegarów mechanicznych.
- Ciekawym przykładem jest, do niedawna zupełnie zapomniany, zegar wertykalny z 2. połowy XVIII w., który znajdował się na południowej fasadzie Ratusza Staromiejskiego - mówi Katarzyna Kluczwajd, kurator wystawy "Toruńskie zegary i zegarmistrzowie“. - Informacji o toruńskiej realizacji jest niewiele, nawet nie wiadomo dokładnie, kiedy powstała.

Na tej samej południowej fasadzie Ratusza, ale w górnej jej kondygnacji, znajdował się co najmniej od roku 1756 inny zegar słoneczny i służył do regulacji zegara mechanicznego.

- Dziś zegar znany jest jedynie dzięki rysunkowi z albumu tzw. Pseudo-Steinera, z 1756 roku oraz dzięki zdjęciom archiwalnym z XIX w. - dodaje Katarzyna Kluczwajd.
Inny toruński zegar słoneczny znajduje się przy ul. św. Katarzyny 6. Zegar wertykalny projektu Lecha Popielewskiego przy ul. Łaziennej 2, przy Bulwarze Filadelfijskim znajduje się kolejny wskaźnik mijającego czasu. Tarcza zegara ozdobiona jest wizerunkami znaków zodiaku.

Na Starówce możemy jeszcze wyczytać godziny z zegara horyzontalnego, który mieści się przed Bramą Klasztorną. Podążając bulwarowym szlakiem natkniemy się na zaprojektowany przez Ewelinę Szczech-Siwicką i Henryka Siwickiego zegar analemmatyczny stojący w Dolinie Marzeń od 1973. Zegar analemmatyczny posiada kalibrowaną podziałką w kształcie cyfry 8. Na niej odpowiednio, dla danego dnia w roku ustawiono pręt, który swoim cieniem wskazuje określoną godzinę.
Na nadwiślańskiej trasie w Ogrodzie Zoobotanicznym, na postumencie z piaskowca odnajdziemy słoneczny zegar horyzontalny.

Z kolei w miasteczku uniwersyteckim, na fasadzie auli UMK, widnieje symboliczny zegar wertykalny, który jest elementem plastycznej kompozycji.

Nawet mieszkańcy Skarpy mają swój egzemplarz zegara słonecznego - znajduje się na budynku przy ul. Wyszyńskiego 17.